Kapulukaya Barajı Aşağı Havza’sı Sediment Örneklerinde Ağır Metal Kirlilik Düzeylerinin Değerlendirilmesi (Kızılırmak, Kırıkkale)

Abstract

Bu çalışmada Mayıs 2013-Şubat 2014 tarihleri arasında Kızılırmak Nehri’nin Kırıkkale il sınırları içerisinde kalan kısmında belirlenen altı istasyondan alınan sediment örneklerinde ağır metal kirlilik düzeyleri incelenmiştir. Al, Fe, As, Cr, Ni, Pb, Zn, Cd, Hg elementlerinin konsantrasyonları ICP-OES cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Sonuçlara göre, Fe tüm istasyonlarda en yüksek konsantrasyonda birikim gösteren element olurken Hg, S1 istasyonu hariç en düşük konsantrasyonda birikmiştir. Çalışmanın yapıldığı dönemde Kırıkkale iline ait atık su arıtma tesisi bulunmaması sebebiyle kanalizasyon atıkları doğrudan Kızılırmak Nehri’ne bırakılmaktaydı. Atık suyun Kızılırmak Nehri’ne boşaltıldığı nokta, çalışmanın gerçekleştirildiği istasyonlardan S3 ile S4 arasında yer almaktadır. Buna göre ilk üç istasyon (S1, S2, S3) ve son üç istasyon (S4, S5, S6) karşılaştırıldığında ortalama değerlerin Hg hariç arttığı belirlenmiştir. Mevsimsel olarak anlamlı farklılık sadece Zn elementi için ilkbahar ile sonbahar ve ilkbahar ile kış arasında tespit edilmiştir (p<0,05). Sediment kalite rehberinde belirtilen değerler kullanılarak ağır metal konsantrasyonları canlılık açısından değerlendirilmiştir. As, Ni element konsantrasyonlarının sedimentte sıklıkla yaşayan ve sedimentten beslenen organizmalar üzerinde zararlı etkilere yol açabilmesi muhtemel görülmüştür. Ayrıca Pb element konsantrasyonunun S4 istasyonunda canlılık açısından zararlı etkiler açığa çıkarabileceği tespit edilmiştir.

In this study, heavy metal pollution levels were investigated in the sediment samples which taken from six different sites in the Kızılırmak River in Kırıkkale province, between May 2013 and February 2014. The concentrations of Al, Fe, As, Cr, Ni, Pb, Zn, Cd and Hg were determined by using ICP-OES. According to the results, Fe was the element showing the highest concentration in all stations, while Hg was the element with lowest concentration except S1 site. During the study, seweage effluents were left directly to Kızılırmak River due to the lack of waste water treatment plant belonging to Kırıkkale province. The point where waste water is discharged to Kızılırmak River is located between S3 and S4 sites where the study is carried out. Accordingly to the results, when the first three stations (S1, S2, S3) and the last three stations (S4, S5, S6) were compared, it was found that the average values increased except Hg. Seasonally significant difference was found only for Zn element between spring and autumn and spring and winter seasons (p <0.05). Heavy metal concentrations levels were evaluated for organisms using the values specified in the sediment quality guideline. The concentrations of As, Ni are likely to have harmful effects on sediment-dwelling organisms. In addition, it was determined that Pb element concentration could cause harmful effects on viability in S4 station.