İbn Haldun Düşüncesinde Egemenlik Olayı

Abstract

Egemenlik kavramı ve düşüncesi Kıta Avrupası siyaset geleneğinin en önemli parçalarından birisini oluşturmaktadır. Bu gelenek içerisinde egemenlik kavramı, siyasal topluluk içerisinde en üstün emretme-buyurma yetkisi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu haliyle egemenliğin, mutlak, sürekli, bölünemez ve devredilemez tarzında niteliklere sahip olduğunu düşünülmektedir. Fransız düşünür Jean Bodin tarafından Devletin Altı Kitabı adlı eserinde ilk olarak bu şekilde tanımlandığı bilinen egemenlik kavramının, ondan yaklaşık iki yüz yıl önce yaşamış olan İbn Haldun tarafından nasıl ele alındığı bu çalışmanın konusudur. Bu çalışmanın amacı, İbn Haldun’un Mukkadime adlı eserindeki görüşlerinden hareketle bir egemenlik teorisi çıkarılıp çıkarılamayacağını tartışmaktadır. Dahası, her ne kadar İbn Haldun açık bir şekilde egemenlik kavramını kullanmayı tercih etmese dahi, düşünürün adıyla özdeşleşen Mukkadime’de egemenlik konusuyla ilgili temel bir bakış açısının elde edilip edilemeyeceği tartışılacaktır. Bu tartışmaya bağlı kalarak çalışma, beş başlık altında incelenmiştir. Birinci başlık, egemenlik kavramının tanımı ve tarihsel gelişimini genel hatlarıyla özetlemeye çalışırken; diğer dört başlıkta İbn Haldun’un Mukaddime adlı eseri ve bu eser üzerine yapılan çalışmalardan hareketle egemenlik tartışması yapılmıştır. Çalışmanın argümanı, Mukkadime’de kullandığı anahtar kavramlar yardımıyla İbn Haldun’un egemenlik çalışmalarını yeniden düşünmemizi sağlayacak bir fırsat sunduğu yönündedir.

One of the most important part of political tradition of Continental European is the concept and thought of sovereignty. In this tradition, the concept of sovereignty is defined as the supreme commandment authority in the political community. In this case, sovereignty is considered to have absolute, continuous, indivisible and non-transferable attributes. The aim of this study is to investigate how the concept of sovereignty, which was first defined by the French thinker Jean Bodin in Six Books of the Commonwealth, was dealt with by Ibn Khaldun that lived about two hundred years ago. This study presents a discussion whether a theory of sovereignty can be derived from the views of Ibn Khaldun in Muqaddima. Moreover, although Ibn Khaldun does not explicitly prefer to use the concept of sovereignty, it will be discussed whether a fundamental perspective on the issue of sovereignty can be obtained in Muqaddima that is identified with the name of the thinker. Adhering to this discussion, the topic was examined under five headings. Under the first title, while the definition and historical development of the concept of sovereignty was tried to be summarized in general terms; in the other four titles sovereignty was discussed in terms of Muqaddima and the studies based on Muqaddima. The argument of the study is that it provides an opportunity to rethink sovereignty thought in the work of Ibn Khaldun's key concepts used in the Muqaddima.