Alaturka Fransızca: Pierre Lotı’nın Azıyadé Romanında Türkçe Sözcükler

Abstract

Fransızcanın Türk kültürü içindeki varlığı çok eski zamanlara dayanır; bununla birlikte özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde yayıldığına tanık oluruz. Aslında o devirde karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. Arapça ve Farsçaya kıyasla, Türkçenin Fransız dilinin içindeki yeri sınırlı olmuş ve Fransızcaya temelde üç alanda terimler vermiştir: diplomasi, din ve mutfak kültürü. Bu çalışmada, daha önce birkaç Fransız dilbilimci ve sözlükbilimci yazarın Fransızcada yer alan Türkçe sözcüklerin varlığı üzerine yaptığı çalışmalardan hareketle, Pierre Loti’nin (1850-1923) “Aziyadé” (1879) romanında yer alan Fransızcaya geçmiş ya da Fransızca söylenişiyle verilmiş Türkçe sözcüklerin tespitine yer verilmiştir. Amacımız sözcük temelinde Fransız dilindeki Türkçe söz varlığı konusunda alana küçük bir katkıda bulunabilmektir. Çalışmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Türkçeden ödünçlenen sözcüklerin Fransızcaya doğrudan mı yoksa bir başka dil aracılığıyla mı geçtiğine bakılmıştır. İkinci bölümde ise, Pierre Loti’nin “Aziyadé” romanında yer alan Türkçe sözcük ve ifadelerin varlığı incelenmiştir.

The presence of French in Turkish culture dates back to very ancient times; moreover it prevailed especially in the age of Suleiman the Magnificent. Certainly, at that time, the influence was more or less reciprocal. According to our findings, compared with Arabic and Persian, the importance of Turkish in French culture is restricted to three essential fields: Diplomacy, religion and cuisine. In the light of the findings regarding the presence of the Turkish vocabulary in the French glossary already studied by some French linguists and lexicologists, we try to identify the words, no longer used in modern Turkish, in Aziyadé (1879) by Pierre Loti (1850-1923). This study aims at making a modest contribution to the presence of Turkish in French from lexical perspective. The study is comprised of two phases: in the first phase, we identify Turkish words passed into French either directly or via another language. In the second phase, we make an analytical reading to identify certain Turkish words or expressions in Aziyadé by Pierre Loti.