TEKKE HAYATINDA ÜÇ MUKTEDİR FİGÜR: SANCAK, ALEM VE TUĞ

Abstract

Sancak, alem ve tuğ, devlet geleneğini temsil eden önemli sembolik figürlerdir. Anadolu tekke kültüründe ise sancak, alem ve tuğun hem maddi hem de manevi fonksiyonları bulunmaktadır. Sancak, alem ve tuğ, sûfî rivayetlerinde ve dolayısıyla merasimlerde sembolik birer figür olarak ön plandadır. Bu doğrultuda söz konusu eşya ilgili pek çok âdet ve uygulamanın, tarikat yapısının teorik ve felsefi boyutunun birer izdüşümü olduğu görülmektedir. Aynı zamanda sancak, alem ve tuğ, parçası oldukları alegorik dil ve kendine özgü tasavvuf sembolizminin sağladığı semantik imkânlarla, gerek sûfî merasimlerine gerekse tasavvuf geleneğine ve nihayet sûfî terminolojisine farklı boyutlar katmaktadır. Bu makalede bir taraftan menâkıbnâmelerdeki sembolik hikâyelerin derin okumasında, diğer taraftan tarikat ayin ve ritüellerindeki simgesel uygulamaların çözümlenmesinde sancak, alem ve tuğ figürlerinin üstlendikleri işlevler incelenmiştir. Zira diğer bazı unsurlarla birlikte müstakil risalelere konu olan sancak, alem ve tuğ figürlerinin mihverinde kurulmuş olan alegorik ve sembolik dilin çözümlenmesi, tasavvuf düşüncesinin ve dolayısıyla sûfî dilinin anlaşılmasında önemli bir semantik zemin oluşturmaktadır. Bu araştırma başlıca iki bölümden oluşmaktadır. Makalenin birinci bölümünde sancak, alem ve tuğ figürleri temel referansları ve kökenleri bakımından ele alınmış, ikinci bölümde ise söz konusu unsurlar temsili bir dil aracı olması bakımından incelenmiştir. Araştırmanın neticesinde sancak, alem ve tuğun tarikat hiyerarşisinde önemli bir yeri olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca bu objelerin bilgiyi ve değerleri sistemleştiren unsurlar olarak kabul edildiği de anlaşılmaktadır.

Sanjak, banner and tug are among the important symbols representing state tradition. They have both material and spiritual functions in Anatolian lodge culture. Sanjak, banner and tug stands out as symbolic figures in dervish narrations and ceremonies. In this line, it is seen that most of the related customs and practices of these are projections of the theoretical and philosophical dimension of the order structure. Sanjak, banner and tug are parts of allegoric language and they have their own unique s?f? symbolism with these semantic possibilities. In addition, these figures add different dimensions to the s?f? ceremonies, tradition and terminology. This article investigates the functions of these figures from the perspective in-depth analysis of the symbolic stories in mystic narratives. Furthermore, functions of these figures in the resolution of symbolic practices in the rituals of the sects were examined since resolution of the allegorical language of sanjak, banner and tug constitutes an important semantic ground for understanding s?f? thought. This research consists of two parts. In the first part, the figures of sanjak, banner and tug were examined in terms of their basic references and their origins. In the second part, these elements were examined in terms of their functions as linguistic tools representing the mentioned elements. This study proposes that that there is an important place in the hierarchy of these figures. It was found that these objects were regarded as elements that systematize knowledge and values.