Ötken Künler romanında sıfatlar (üslup incelemesi)

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Modem Özbek Romanının kurucusu olan Abdullah Kadiri'nin en mühim eserlerinden biri kabul edilen Olken Kimler romanındaki sıfatlar, modern üslup bilimi tekniğiyle incelenmiştir. Çalışmamızın amacı, Özbekçe'de kaleme alınmış bir romanda modem üslup bilimini uygulamak ve romanda kullanılan sıfatlardan hareketle, yazarın üslubunu, bu üsluba etki eden faktörleri ortaya çıkarmaktır. Şimdiye kadar yapılan bazı üslup bilimi çalışmaları, Türkiye Türkçesi dışındaki bir Türk yazı dilinde kaleme alınmış şiirleri inceleme konusu yapmıştır. Fi ir düz yazı metnini üslup bilimi ile inceleyen ilk çalışma olmasıyla da bu incelememiz ehemmiyet arzetmektedir. Giriş bölümünde ilk olarak yazar ve eseri hakkında, ikinci olarak da, üslup ve üslup bilimi hakkında çalışmamızda izlediğimiz yolla ilgili teorik bilgiler verilmiştir. İnceleme bölümünde ilk olarak, romanda tespit edilen önemli konuların bazı anahtar.miatlarla çözümlemesi yapılmıştır. İkinci olarak da, sıfatların sıklıkları ve bu sıklıklarla yazarın üslubu arasındaki ilişki araştırılmış ve bazı sonuçlara gidilmiştir. I Islup bilimini dilin unsurlarından birinin üzerinde yoğunlaştırmak suretiyle, sadece sıfatlardan esere ve üsluba yaklaşması bakımından çalışmamız ilktir. Bu sayede sıfatlar, yazarın düşünce dünyasını, haleti ruhiyesini ve devrin sosyal hadiselerinin yazarın üslubundaki yansımalarını vermesi bakımından bizi ilginç sonuçlara götürmüştür. Yazarın kullandığı sıfatlardan hareketle, onun dinamik bir üsluba sahip olduğunu tespit ettik. Yazarın dilindeki bu dinamiklik, devrin ve bölgenin çok kanşık bir zamanda olduğunu, Rusların bölgede büyük bir güç olarak kendilerini iyice kabul ettirdiklerini göstermiştir. Yazarın üslubunda, belirsizlik sıfatlarını kullanışından gelecek endişesi sezilmektedir. Romanın dili, sıfatlar gözönünde tutularak bakıldığında sade ve anlaşılır bir dildir. Hu durum da bize yazarın 'dilde birlik' ve 'lisânı Türkçülük' prensipleri doğrusunda hareket ettiğini göstermiştir. O devirde ülkemizdeki edebi ve fikri akımların bölgeyi ne denli etkileyebilmiş olduğunu da yine bu çalışmanın neticesinde öğreniyoruz.

ABSTRACT In this work, we studied on the adjectives in the way of modern stylistics technique in the Otken Künler, the most distinguished novel of Abdullah Kadiri who is the founder of Modern Özbek Novel. The aim of our work is to apply the modem stylistics in a novel written in Özbek language and by setting out to adjectives which were used in the novel 10 produce author's style and the factors influenced this style. The poems, which written in an other Turkish literary language out of Turkey Turkish, were taken up as a studing matter in the stylistics works so far. Because it is the first work in which a prose was investigated in the way of stylistics shows another importance. In the introduction chapter, at first some knowledge was given about the life of author, and than theorical knowledge about the style and stylistics. In the chapter of investigation, at first, some urgent topics were stabilized and by means of key adjectives, the analysis of this topics were made. And ıhan, frequency of adjectives and the relationship between this frequency and author's style were inquired and come some conclusions. By focusing the stylistics on one element of language, this is the first work because it aproaches only to the work and style from adjectives. In this manner the adjectives took us interesting conclusions on account of giving the reflection of author's thought world, mood and the social events of that period on the style. By the means of adjectives which autor used, we stabilized that he has a dynamic style. This dynamism in autor's language showes that the age and the region were in very disorder and Rusia made himself feel as a great power in the region. A futur anxiety is perceived from author's style because he used ambiguity adjectives The reason of this was well-treated as a main topic. The novel's language, when look on point of adjective view, is a severe and clear. And this show us that author behaved in the direction of "dilde birlik" and "lisani Türkçülük" principals. And also we learn how much literary and thought movements in our country influenced the region in this work of ours.