Osmanlı-İran ilişkileri (1795-1896) casusluk faaliyetleri çerçevesinde

Abstract

Osmanlı-İran ilişkileri XIX. yüzyıl ile birlikte yeni bir döneme girmiştir. Yabancı devletler daha etkin rol almaya başlamıştır. Özellikle Rusya ve İngiltere'nin etkisi oldukça artmıştır. İki devlet arasındaki Sünni-Şii çatışması ilişkilerin bozulasında oldukça etkili olmuştur. İlişkileri etkileyen bir diğer husus ise iki devlet sınırında yaşayan göçebe aşiretlerin sebep olduğu problemler ve İran üzerinde hâkimiyet kurma çabalarıdır. Osmanlı devleti 19. Yüzyıl başlarında teşkilatlı bir istihbarat örgütüne sahip değildi. İki ülke arasındaki casusluk faaliyetleri savaş dönemlerinde artmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde Kaçar hanedanı dönemi ile ilgili oldukça fazla belge mevcuttur. Buna rağmen XIX. yüzyılda Osmanlı-İran ilişkileri konusunda önemli bir boşluk söz konusudur. Yapılan bu tez çalışması, konunun irdelenmesi açısından önem arz etmektedir.Anahtar Kelimeler: İran, Kaçar Hanedanı, Osmanlı, Casus, İstihbarat, Hafiye.

The Ottoman-Iranian relations entered a new era in 19th of century. Foreign governments began to take a more active role. In particular, the effect of Russia and Britain has increased considerably. Sunni-Shiite conflict in the deterioration of relations between the two states has been quite effective. Another thing that affects the relations of two states living in the border problems caused by the nomadic tribes and the efforts to establish dominance over Iran. The Ottoman Empire did not have an organized intelligence organization in19th century. Espionage activities have increased between the two countries in times of war.There are a lot of documents related to the period of the Kaçar Dynasty in the Prime Ministry Ottoman Archive. However, 19th century there is an important gap in the Ottoman-Iranian relations. This thesis on the subject is of great importance in terms of investigationKeywords: Iran, Kaçar Dynasty, Ottoman Empire, Espionage, Intelligence, Sleuth.