Alevi geleneğinde kadına bakış açısı: Şahkulu, Garipdede ve Eriklibaba dergahı örneğiyle

Abstract

Bu araştırma, Alevi geleneğinde kadınların konumunu din sosyolojisi ve toplumsal cinsiyet olguları üzerinden değerlendirmek ve incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, İstanbul' da bulunan Şahkulu Sultan Dergahı, Garipdede Kültür Ve Cemevi Derneği ve Eriklibaba Eğitim Ve Kültür Vakfı ile yapılan görüşmeler neticesinde 25 katılımcı kadın örneklemine 10 soruluk bir form yöneltilmiştir. Görüşme grubundaki 25 katılımcı kadın, tesadüfi örneklem metodu ile seçilmiş olup; kadınlar ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları arasında; Alevi geleneğinde özellikle dini ritüeller açısından kadın- erkek eşitliğinin sağlanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Cemevlerinde gerçekleştirilen ibadetler göz önünde bulundurulduğunda, kadın- erkek ayrımının ortadan kalktığı tüm katılanların ' can' olarak kabul gördüğü bir anlayış hakim olmaktadır. Araştırma bulguları açısından ulaşılan bir diğer sonuç ise; Alevi geleneğinde 'dedelik' makamına eşitlik ve özgürlük ifadeleri bağlamında yaklaşıldığında ,kadınların sayısal açıdan oranların olmayışı üzerinedir. Alevi geleneğinde 'dede' lik kurumunun yöneticisi ve uygulayıcısı konumunda kadınlarında yer almaları gerektiği yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Alevilik, Kadın, Toplumsal Cinsiyet.

This research was carried out to evaluate and analyse the position of women in the Alevi tradition through sociology of religion and gender. For this purpose, as a result of interviews with Şahkulu Sultan Dervish Lodge in Istanbul, Garipdede Culture and Cemevi Association and Eriklibaba Education and Culture Foundation, 25 participants were asked a 10-item form. 25 female participants were selected by random sampling method; and they were exposed to semi-structured interviews. Among the research findings; it has been concluded that equality between women and men is ensured especially in terms of religious rituals in the Alevi tradition. Considering the worship in the cemevis (cem house or djemevis) all the participants in which the distinction between women and men has disappeared is dominated by an understanding accepted as 'can-friend.' Another result of the research findings is; when approaching the authority of 'dedelik-grandhood' in terms of equality and freedom, it is about the lack of numerical proportions of women in the Alevi tradition. It was found that women should take part in the dedelik-grandhood institution as their principal and practitioner in the Alevi tradition. Key Words: Alevism, Women, Gender.