Kentsel mekanlarda soylulaştırmanın yeni formu: Kamu eliyle soylulaştırma

Abstract

Bu tez çalışması, zaman içerisinde yıpranan kentlerde gerçekleştirilen yenileme süreçlerinden biri olarak kabul edilen soylulaştırma sürecini ve geçirdiği dönüşümü incelemek ve bu dönüşümün bir ürünü olan kamu eliyle soylulaştırmayı anlamak amacıyla yapılmıştır. Soylulaştırma, kendiliğinden gelişim göstermeye başlayan; fiziki çevrede yarattığı değişikliklerden ziyade, ortaya çıkardığı sosyal, iktisadi ve siyasal sonuçlarla öne çıkan kentsel bir süreçtir. Kent merkezinde düşük gelirli kesimlerin yaşadığı çöküntü alanlarının, bölgeye yapılan yatırımlarla iyileştirilmesi neticesinde oluşan yenilenmiş konut stoku, yeni orta sınıfların konut talebine cevap vermiş; bu sınıfların kent merkezlerine yönelimi, bölgenin eski sakinlerinin yerinden edilmesiyle sonuçlanmıştır. Değişime karşı koyamayan pek çok olgu gibi, soylulaştırma da zamanla farklı formlara bürünmüştür. Kendiliğinden gerçekleşen süreç, ölçek değiştirerek öncü aktörler edinmiştir. Merkezi otorite ya da yerel yönetimler bu aktörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, soylulaştırmayı anlamaya dair oluşturulan kuramlar incelendikten sonra; sürecin farklı ülkelerdeki uygulama pratikleri gözlemlenmiştir. Daha sonra, çalışmanın çatkısını oluşturan soylulaştırmanın yeni formlarından biri olan kamu eliyle soylulaştırma, kuram ve uygulama pratikleri bağlamında ele alınmış; merkezi ya da yerel otoriteler eliyle gerçekleşen bu sürecin kentsel süreçlerdeki yerinin altı çizilmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında, kamunun bu sürece dâhil oluşundaki itici faktörler sorgulanmıştır.

This thesis study is carried out in order to examine the process and transformation of gentrification, which is accepted as one of the renewal processes performed in the cities that have eroded over time and to understand the state-led gentrification which is a product of this transformation. Gentrification is an urban process that begins spontaneously and stands out with the social, economic and political consequences that it unfolds rather than the changes it creates in the physical environment. The renovated housing estate, which was formed as a result of the improvement of the eroded areas used by the low-income groups in the city center with the investments made in the region, catered to the housing demand of the new middle classes. The movement of these classes toward the city centers has resulted in the displacement of the region's former residents. Like many phenomenon that cannot resist change, gentrification has obtained different forms over time. The spontaneous process has changed the scale and acquired leading actors. Central authority or local governments emerge as one of these actors. In this study, after examining the theories established for the perception of gentrification, practices of the process in different countries have been observed. Later, it has been dealt with in the context of state-led gentrification, theory and practice, which is one of the new forms of gentrification that constitutes the framework of this work. It is attempted to be underlined the position of this process which carried out by the state in urban processes. Within the scope of the study, driving factors that involved the state into the process have been questioned.