Devlet iç borçlanma senetlerinin bankacılık sektörüne etkileri

Abstract

Son on yılda, Türkiye'deki bankacılık sisteminin kırılgan ve risklere karşı hassas olduğu görülmüştür. Bu durumun pek çok nedeni vardır. Öne çıkan sebebin hükümetlerin iç borçlanma politikası olduğu düşünülmektedir. Bu tez çalışması 1990 sonrası kamu bütçe açıklarını finanse etmek için sıklıkla başvurulan iç borçlanma politikasının, bankaların finansal yapılarına olan etkilerini araştırmak için hazırlanmıştır. Bankacılığın bulaştırıcılığı yüksek bir sektör olması ve yaşadığı sorunları ekonominin geneline yayması sonucu stratejik bir önem taşıması, bu konunun seçiminde etkili olan diğer bir nedendir. İç borçlanma senetlerinin bankacılık sektörüne etkileri çalışılırken, bu etkilerin bankacılık riskleriyle ilişkileri araştırılmıştır. Bu amaçla ilk bölümde iç borçlanma kavramı değerlendirilmiştir. İkinci bölümde iç borçlanma senetlerinin yapısal analizi yapılmıştır. Üçüncü bölümde bankacılık risklerinin ölçüm yöntemleri araştırılarak, risklerin tanımlaması yapılmıştır. Son bölümde ise bankaların ellerinde tuttukları iç borçlanma senetlerinin yönettikleri riskler üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu araştırma yapılırken son on yılın bankacılık ve iç borçlanma verilerinden yararlanılmıştır. Yapılan çalışmanın sonunda, Türkiye'de bankaların yoğun olarak ellerinde tuttukları iç borçlanma senetlerinin, özelliklerine göre bankalar için faiz haddi ve kur risklerini algılamalarını ve yönetmelerini zorlaştırdığı anlaşılmıştır. Sonuçta 1990 sonrası uygulanan iç borçlanma politikası Türk bankacılık sistemini kırılganlaştırmış ve finansal krizlerde zarar görmesini kolaylaştırmıştır. Bankaların büyük oranda kamu kesimine borç verir hale gelmeleri reel sektör ile bağlarını zayıflatmıştır. İç borçlanma politikası sonucu reel sektör finansal piyasalardan dışlanmıştır. Asıl işlevi reel sektöre kredi vermek olan bankalar, gerçek işlevinden uzaklaşmıştır.

Fragile and risk sensitive structure of the Turkish Banking system has been observed in the last ten years. There are a number of reasons for this. It seems that the most important one of these reasons is the goverment domestic debt policy. This study investigates domestic debt policy that has been implemented to finance budget deficits since 1990. The effects of this policy on the financial structure of the banks have also been examined. One of the reasons for choosing this topic is the fact that banks spread their own problems to other sectors in the economy. Therefore, the banking industry has a strategic importance. The effects of domestic debt bonds and their effects on banking risks are examined. The nature of domestic debt is analyzed in the first chapter. Structural analysis of domestic debt bonds and evaluation of banking risks are discussed in the second and third chapters, respectively. The effects of domestic debt bonds held by the banks on their risk management is investigated in chapter four. Banking and domestic debt data are used in the analyses. It is concluded that forecasting and managing the interest rates and currency risks have become rather difficult for Turkish Banks. The banks have held high amount of domestic debt bonds. Banking system has become more fragile and turned to be a looser due to the domestic debt policies since 1990. As the banks lent more and more money to the government, they loosened their ties with the real sector and have stayed away from their main task i.e, lending money to the real sector. The private sector has been crowded out of economic activities as a result.