Çin-Afrika ilişkilerinde güç ve kimlik faktörlerinin rolü

Abstract

Çin'in küresel güç dengeleri açısından göz ardı edilemeyecek büyüklükte bir devlet oluşu, uluslararası alandaki faaliyetlerinin dikkatle takip edilmesine neden olmaktadır. Çin'in Afrika kıtasındaki faaliyetleri de bu anlamda oldukça ilgi çekmektedir. Çin, Afrika'nın hemen hemen tamamında, özellikle ekonomik olarak aktif bir varlık göstermektedir. Böylesine kapsayıcı ve aktif bir varlığa rağmen, Çin-Afrika ilişkileri denildiğinde, bunu Çin ile her bir Afrika ülkesi arasındaki ikili ilişkiler şeklinde değil, Çin'in Afrika kıtasına yönelik politikası ve Afrika devletlerinin genel olarak Çin'e yaklaşımları şeklinde anlamak daha doğru olacaktır. Çalışmada Çin-Afrika ilişkileri bu bakış açısı doğrultusunda ele alınmakla birlikte, yerinde örneklemelerle Afrika devletlerinin aktörlükleri de mümkün mertebe göz ardı edilmemiştir. Böylece, tek bir örneklem üzerinden sınırlı bir analiz yapmak yerine, Çin ile Afrika devletleri arasındaki ilişkilerin niteliğine dair genel bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Bu çerçeve dâhilinde, Çin-Afrika ilişkilerini açıklayan çok sayıda dinamikten söz edilebileceği için, uluslararası ilişkilerin iki temel dinamiği olarak belirlenen güç ve kimlik olguları bağımsız değişken olarak alınmıştır. Analiz çerçevesi olarak İnşacı yaklaşımın benimsendiği çalışmada, Çin ile Afrika devletlerinin yapısal özellikleri ele alınıp tarihsel bir perspektifle dış politikaları analiz edilmiş; Çin-Afrika ilişkilerinde hangi faktörlerin ne oranda etkili olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. İlişkilerin sistematiği tespit edilirken, Çin'in Afrika devletlerine yeni model bir ilişki biçimi sunup sunmadığı, bu kapsamda özellikle yeni-haraççı (neo-tribüter) nitelikte bir ilişki biçiminin mümkün olup olmadığı tartışılmıştır.

The fact that China is too great to be disregarded in terms of global balance of power leads those concerned to keep an eye on the country's activities in the international field. China's activities in Africa draw a special attention in this respect, as it is omnipresent in the entire continent of Africa, especially in the economical field. Despite such an overarching and active presence, China-Africa relations shoud not be understood as the relationship between China and all of the African countries on an individual basis. It is more reasonable to ideate these relations as China's Africa policy and the general approach of African countries towards China. The present dissertation treats China-Africa relations from this point of view. The agency of African countries is demonstrated as much as possible with pertinent examples. Instead of carrying out a limited analysis over a unique sample, an inclusive framework is drawn on the essence of China-Africa relations. The study aims at revealing the basic dynamics of China-Africa relations within the mentioned frame. As there can be a great deal of dynamics to steer those relations, the study are grounded on two basic dynamics of international relations, namely power and identity, for the sake of analytical clarity. Adopting a Constructivist approach, the study incorporates an analysis of the structural characteristics of China and African states as well as a foreign policy analysis of those states in a historical perspective. Accordingly, each factor affecting China-Africa relations are analysed and to what extent they have an effect on the relations is figured out. Finally, the study discusses whether there is a distinctive way of relationship, with reference to a neo-tributary framework, between China and African states.