Fındıklılı İsmet Efendi'nin Tekmiletü'ş-Şakâ'ik Fî Hakkı Ehli'l-Hakâ'ik'ı

Abstract

Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed Efendi tarafından kaleme alınan ve Osmanlı ilim ve kültür hayatının bir yansıması olarak ön plana çıkan Şaka'iku'n-Nu'mâniyye, ulema ve mutasavvıfların hâl tercümelerine yer verildiği bir eserdir. Esere Taşköprî-zâde henüz hayattayken tercüme, telhis ve zeyiller yazılmış; XIX. asrın sonlarına kadar devam edecek olan bir gelenek zinciri meydana getirilmiştir. Fındıklılı İsmet Efendi, Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik'ını, Şeyhî Mehmed Efendi'nin Vekayi'ü'l-fuzalâ'sına zeyil olarak kaleme almış; fakat eseri 1896 Fındıklı yangınında yanmıştır. Daha sonra müellif hatırlayabildiği zâtları iki cilt hâlinde yeniden derlemiş; Sultan II. Abdülhamid Hân'a takdim etmiştir. İsmet Efendi eserinde, 1143/1730 – 1314/1896 yılları arasında Sultan I. Mahmûd devrinde vefât eden ulemâ ve meşâyihin biyografilerini konu edinmiştir. Osmanlı Devleti'nin modernleşme çabalarının olduğu bir zamanda yazılan Tekmiletü'ş-şaka'ik modern biyografik eserlerden de izler taşımaktadır. Bu hâliyle eser, mensubu olduğu Şaka'ik zeyillerinden hem şekil hem de muhteva olarak farklı bir görünüm arz etmekte olup; söz konusu zeyil silsilesinin son halkasını meydana getirmektedir. Bu çalışmada, evvela biyografi kavramı ve mahiyetinde üzerinde durulacak; akabinde Şaka'iku'n-Nu'mâniyye müellifi Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed'in hayatı, eserleri ile birlikte Şaka'iku'n-Nu'mâniyye'ye yazılan tercüme, telhis ve zeyiller mevzu bahis edilecektir. Daha sonra Fındıklılı İsmet Efendi'nin şahsiyeti ve eseri Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik ayrıntılı bir incelemeye tâbi tutulup; eserin şu an elimizde mevcut tek ve eksik nüshası üzerinden transkripsiyonlu metni verilecektir. Anahtar Sözcükler: Biyografi, Şaka'iku'n-Nu'mâniyye, XIX. Asır, Fındıklılı İsmet Efendi, Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik

Şaka'iku'n-Nu'mâniyye which is written by Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed Efendi and come into prominence as a reflection of Ottoman knowledge and cultural life, is a work including ulema and sufi's life history. The work is translated, epitomized and postcripted, it is created achain of custom which continues until the end of the XIX. Century. Fındıklılı İsmet Efendi, wrote Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik as a postcript to Şeyhî Mehmed Efendi's Vekayi'ü'l-fuzalâ, but the work burned in the 1896 Fındıklı fire. Later, the writer recompiled the people that he remembered as two volumes and presented to Sultan II. Abdülhamid Hân. In his work, İsmet Efendi included biographies of scholars and sheikhs who died in Sultan I. Mahmûd period between the years of 1143/1730 - 1314/1896. Tekmiletü'ş-şaka'ik which is written in the time of Ottoman's modernization attempts also contains over tones from modern biographic works. As it is, the work which is a member of Şaka'ik postcripts presents a different profile both as form and content when it is compared to the mand composes the last ring of the mentioned postcript chain. In this study, first of all; it is going to be dwelled upon the biography termandits essence, and then, the writer of Şaka'iku'n-Nu'mâniyye, Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed's life, his works, the translations, epitomes and postcripts of Şaka'iku'n-Nu'mâniyye is going to be discussed. Later, Fındıklılı İsmet Efendi's personality and his work Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik is going to be scrutinized and it is going to be presented the transcripted text of the work through the incomplete and single existing copy. Key Words: Biography, Şaka'iku'n-Nu'mâniyye, XIX. Century, Fındıklılı İsmet Efendi, Tekmiletü'ş-şaka'ik Fî Hakkı Ehli'l-haka'ik