Parlamenter hükümet sisteminde denetimin etkinleştirilmesi: Soru, genel görüşme, meclis araştırması

Abstract

Montesguieu "Kanunların Ruhu" adlı eserinde sahip olan tarafından kuvvetin kötüye kullanılmaya müsait olduğunu, buna engel olmak için karşısına başka bir kuvvet çıkarmak gerektiğinden söz etmiştir. Devletin sahip olduğu yasama, yürütme, yargı kuvvetlerinin ayrı ellere verilmesi fikrinin temelinde kuvvetler ayrılığı teorisi vardır. Bu şekilde kişi özgürlüklerinin korunması amaçlanmıştır. Kuvvetlerin ayrı ellerde ya da tek bir elde toplanması hükümet sistemlerini oluşturmuştur. Parlamenter hükümet sisteminde kuvvetler birbirinden ılımlı, dengeli şekilde ayrılmıştır. Bu sistemde yasama yürütmenin gücünü sınırlamak, hukuka bağlılığını sağlamak için denetlemektedir. Parlamentonun denetim araçlarından soru, genel görüşme, meclis araştırması tek başına hükümetin siyasal sorumluluğuna yol açmasa da, siyasal sorumluluğa yol açan denetim araçları olan meclis soruşturması ve gensoruya başvurma gerekliliğini ortaya koyan bilgileri sağlayabilir. Aynı zamanda hükümet üzerinde baskı oluşturarak onu hukuki zemine çeker. Bu da denetimi gerçekleştirir. Bu çalışma ile doğrudan siyasal sorumluluğa yol açmaması nedeniyle daha kolay başvurulabilen, önemli bir parlamento çoğunluğu gerektirmeyen denetim araçları olan soru, genel görüşme ve meclis araştırması ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, bu bilgi edinme ve denetim araçlarının kapsamı, kullanılışı, etkinliğinin ortaya konması ile etkinliğinin arttırılması için çözüm önerilerinin araştırılmasıdır. Çalışmada TBMM'de uygulanan sistem, Osmanlı'dan günümüze, anayasa, yasa ve içtüzükler çerçevesinde incelenmiş aynı zamanda uluslararası alandaki uygulamalara da yer verilmiştir. Bu nedenle geniş bir literatür taraması yapılmış, konuya ilişkin kitaplar, makaleler, parlamento karar ve uygulamaları incelenmiştir.

Montesguieu mentioned in his book entitled "the Sprits of the Laws" that the power is likely to be abused by those who hold it in their hands and that in order to avoid this abuse; another power is required to be introduced. What underlies under the granting of legislative, executive and judiciary powers to separate hands is theory of separation of powers. Thereby, it is aimed that individual's freedoms be protected. Granting of powers to separate hands or concentration of powers in one person's hand has formed the governmental systems. In the parliamentary government system, the powers are separated from each other in a moderate and balanced manner. In this system, the legislative, that is to say the parliament, monitors the executive power in order to limit its powers, that is to say powers of the government, and to ensure its commitment to laws. Although question, general debate and parliamentary inquiry which are included in the control means of the parliamentary, do not lead to political responsibility of the government, it provides information which reveals the need for recourse to parliamentary inquiry and motion of censure which are control means leading to political responsibility. At the same time, it generates pressure on the government and causes it to rely on legal basis. This enables control. In this study, the control means, question, general debate and parliamentary inquiry, which are easy to be recourse to for not leading to any political responsibility and do not require a significant parliamentary majority have been discussed. Aim of this study is to make search of solution suggestions for clarification of the scope, use and efficiency of this knowledge acquisition and control methods and for increasing the efficiency thereof. The system implemented in the TGNA has been examined within the frameworks of the constitutions, laws and by-laws in force from the Ottoman Empire to nowadays in this study. Moreover, practices in the international area have been also discussed. Therefore, a comprehensive literature review has been made, and books, articles, parliamentary resolutions and practices in this regard have been examined.