Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları çerçevesinde yaşama hakkı

Abstract

Hem ulusal alanda hem de uluslararası alanda garanti altına alınması gereken bir hak olan yaşama hakkı, taraf devletlerin insan hakları ve temel özgürlükler bakımından önemli ilerlemeler kaydetmesi için uluslararası örgütler, uluslararası sözleşmeler ve bildirgeler aracılığıyla devletleri somut adımlar atmaya yönlendirmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 2'nci maddesinde düzenlenen yaşama hakkı, Sözleşme'ye taraf devletlerce "right to life" ifadesi ile anılmaktadır. Avrupa Konseyi nezdinde üye ülkeler için bağlayıcı niteliği olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, taraf devletlerin iç hukuk düzenlemelerini Sözleşme'de belirtilen ilkelere uygun hale getirme yükümlülüğü altında bırakan, bireyi uluslararası hukukta hak süjesi yapan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne bireysel başvuru olanağı sunarak bireyi hukuki koruma altına alan, bölgesel koruma sistemleri içinde en önemli uluslararası belge olma özelliğine sahiptir. Sözleşme'nin 2'nci maddesinin birinci fıkrası, herkesin yaşama hakkına haiz olduğunu ve hiç kimsenin yaşamından kasıtlı olarak yoksun bırakılamayacağını hükme bağladıktan sonra, bu kuralın istisnalarına da yer vermiştir. Ancak hakkın istisnalarına değinen düzenlemelerin oldukça dar yorumlanması gerekmektedir. Sözleşme'ye taraf ülkeler bakımından 2'nci madde, temel bir takım yükümlülükler öngörmektedir. Sözleşme'nin 2'nci maddesi gereği Konsey üyesi devletler, hem pozitif hem de negatif yükümlükler üstlenmişlerdir. Sözleşme ile korunan hakkın ihlal edilip edilmediği neticesine ulaşılırken, Mahkeme'nin içtihatları ile somut hale gelen bu yükümlülüklere riayet edilip edilmemesi dikkate alınmaktadır.

The right to life which should be protected at national and international level, led the States to take concrete steps via international organizations, international conventions and declarations in order to improve the level of protection of human rights and fundamental freedoms. The "right to life" is provided for in Article 2 of the European Convention on Human Rights. The European Convention of Human Rights which has a bounding character for Contracting States which are members of the Council of Europe, obliges the States to bring their national law in line with the principles of the Convention. It places the human being as the subject of rights in the international law and it confers the right to file individual applications. Thus it is the most important international document amongst the regional protection mechanisms of human rights. The paragraph 1 of Article 2 of the Convention states that everyone's right to life shall be protected by law and that no one shall be deprived of his life intentionally. The same paragraph also includes some exceptions to this principle. However the exceptions to the principle should be strictly interpreted. The Article 2 provides for some positive and negative obligations for Contracting States. In order to decide whether a right protected by the Convention was violated, the respect and fulfilment of these obligations is taken into consideration.