İlkokulda okuduğunu anlama yaratıcı okuma eleştirel düşünme ve üstbilişsel farkındalık: İlişkisel tarama modelinde bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile yaratıcı okuma, eleştirel düşünme ve okuduğunu anlama becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi; üstbilişsel farkındalık düzeyi ile yaratıcı okuma, eleştirel düşünme ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişkiyi belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Kırıkkale il merkezindeki beş resmi ilkokulun dördüncü sınıfına devam eden ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 219 kız 190 erkek olmak üzere 409 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Bilgilendirici Metinlerde Okuduğunu Anlama Testi, Öyküleyici Metne Yönelik Okuduğunu Anlama Testi, Eleştirel Düşünme Becerisi Testi, Yaratıcı Okuma Sürecini Değerlendirme Ölçeği ile Çocuklar İçin Üst Bilişsel Farkındalık Ölçeği A Formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde bilgisayar destekli bir istatistik programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin öyküleyici ve bilgilendirici metin anlama becerileri ile yaratıcı okuma ve eleştirel düşünme becerilerinin orta; üstbilişsel farkındalıklarının yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Okuduğunu anlama ile eleştirel düşünme becerilerinin cinsiyet ve bir aylık sürede okunan kitap sayısına; yaratıcı okuma becerisinin ise bir aylık sürede okunan kitap sayısına göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği görülmüştür. Ayrıca bilgilendirici metinlere yönelik anlama, öyküleyici metinlere yönelik anlama ve eleştirel düşünme becerileri arasında anlamlı, pozitif yönlü ve orta düzeyde; üstbilişsel farkındalık ile diğer beceriler arasında anlamlı, pozitif yönlü ve zayıf düzeyde bir ilişki olduğu; yaratıcı okuma becerisi ile bilgilendirici-öyküleyici metinlere yönelik okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme becerileri arasında ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayanılarak sınıf öğretmenlerinin; öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerini geliştirmek için okuma stratejilerinin kullanımına yönelik etkinliklere daha fazla zaman ayırmaları; öğrencilerin yaratıcı okuma ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için sınıf içi etkinliklerde bu becerileri kullanmayı gerektiren yöntem ve tekniklere daha fazla yer vermeleri; okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme becerileri ile üstbilişsel farkındalık arasındaki anlamlı ilişkiyi dikkate alarak derslerde bu becerilerin birlikte geliştirilmesine yönelik etkinliklere yer vermeleri önerilmiştir.

In this research, it is aimed to investigate elementary fourth graders' metacognitive awareness levels and creative reading, critical thinking and reading comprehension skills in terms of several variables. Accordingly, it is also aimed to reveal the relationship between metacognitive awareness level and creative reading, critical thinking and reading comprehension skills. Correlational survey model is used in the research. The research sample consists of totally 409 students, 219 females and 190 males, studying at the fourth grades of five public elementary schools located in the city center of Kırıkkale and participating voluntarily in the research. As data collection tool, Personal Information Form, Test for Reading Comprehension in Informational Texts, Reading Comprehension Test for Narrative Text, Critical Thinking Skill Test, Evaluation Scale for Creative Reading Process and Form A of Metacognitive Awareness Scale for Children were used in the research. For the analysis of data obtained from the research, a computer-aided statistical package was benefitted. As a result of the research, the students' reading comprehension skills in narrative and informational texts and creative reading and critical thinking skills were determined to be mid-level and their metacognitive awareness levels was found to be high. Reading comprehension and critical thinking skills differed according to student gender and the number of books read in a month. Creative reading skill differed significantly according to the number of books read in a month. Furthermore, a positive and mid-level of significant relationship was determined between reading comprehension skill for informational texts and reading comprehension skill and critical thinking skill for narrative texts. A positive and low level of significant relationship was found between metacognitive awareness level and other skills. It was also determined that there was no significant relationship between creative reading skill and reading comprehension and critical thinking skills for informational-narrative texts. Based on the results obtained from the research, elementary school teachers were suggested to allocate more time to the activities for the use of reading strategies in order to enhance students' reading comprehension skills, to include the methods and techniques that require using these skills more in in-class activities in order to improve students' creative reading and critical thinking skills, and to include the activities for developing these skills simultaneously in lessons by taking the significant relationship between reading comprehension and critical thinking skills and metacognitive awareness into account.