Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Araştırma, Kırıkkale ilinde bir tıp fakültesinde öğrenim gören öğrencilere yapılmış, tanımlayıcı tipte araştırmadır. Araştırmanın amacı, tıp fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Araştırmaya 746 (%79,1) öğrenci katılmıştır. Katılımcılara yaş, cins, sınıf, medeni durum, sigara kullanma gibi tanımlayıcı bilgilerini sorgulayan 15 sorudan oluşan anket formu, 32 sorudan oluşan Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32), 52 sorudan oluşan Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II uygulanmıştır. Araştırma grubunun yaş ortalaması 21,86±2,19 yıldır, %62,5'i kadın, %97,9'u bekârdır. Katılımcıların %18,5'i sigara kullanmakta, %8,4'ünün kronik hastalığı mevcuttur, %1,2 'sinin annesi, %0,1 'inin babası okuryazar değildir. Araştırmada öğrencilerin %10,2'sinde yetersiz Sağlık Okuryazarlığı (SOY) düzeyi, %30,0'ında sorunlu-sınırlı SOY, %33,0'ında yeterli SOY, %26,8'inde ise mükemmel SOY düzeyi saptanmıştır. Yeterli-mükemmel SOY düzeyi %59,8'dir. Öğrencilerin sınıf seviyesi yükseldikçe SOY düzeyi de artmaktadır. Medeni durum, öğrenim görülen sınıf ve genel olarak kendi sağlığını değerlendirme durumu ile SOY düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Kendi sağlığını çok iyi olarak değerlendiren öğrencilerin %73,9'u, yeterli-mükemmel sağlık okuryazarlığına sahiptir. Araştırmada öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları (SYBD) ölçeği puan ortalaması 123,46±17,01 bulunmuştur. Araştırmada sağlığın geliştirilmesine katkıda bulunan davranışlar içerisinde en yüksek puan ortalamalarının sırasıyla; kendini gerçekleştirme, kişilerarası destek, sağlık sorumluluğu, beslenme, stres yönetimi ve fiziksel aktivite olduğu saptanmıştır. Sağlıklı beslenmeye dikkat etme durumu, yemeğin tadına bakmadan tuz atma durumu, kitap okuma sıklığı, genel olarak kendi sağlığını değerlendirme durumu, orta düzeyde fiziksel aktivite yapma durumu ile SYBD ölçeği toplam puan ortalamaları arasında anlamlı fark saptanmıştır. Araştırmada öğrencilerin TSOY-32 ölçek puanı ile kendini gerçekleştirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişilerarası destek, stres yönetimi ve SYBD ölçeği toplam puanı arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. Tıp Fakültesi öğrencilerinin, SOY düzeyi arttıkça sağlıklı yaşam biçim davranışları gösterme eğilimleri artmaktadır. Araştırma sonucunda; sigaranın zararlarının farkındalığı için eğitim programları, yeterli ve dengeli beslenme için öğrencilere ücretsiz sağlıklı beslenme olanakları, mezuniyet öncesi eğitim programında sağlık okuryazarlığı eğitimine yer verilmesi, tıp fakültesinin tüm sınıflarına, sağlığı geliştirici davranışlar ile ilgili eğitim programlarının düzenli olarak yapılması, öğrencilerin fiziksel aktivite yapmaları konusunda teşvik edilmesi ve bu konuda yeterli imkân ve süre sağlanmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

The research is a descriptive study conducted on the students in a medical school in Kırıkkale province. The aim of the study is to investigate the relationship between the health literacy of the medical students and the healthy lifestyle behaviors and to investigate the factors affecting the health literacy. 746 (79.1%) students participated in the research. The questionnaire form consisting of 15 questions about descriptive information such as age, gender, class, marital status, smoking and Health Literacy Scale-32 and Healthy Lifestyle Behavior-II Scale was applied to the participants. The mean age of the research group is 21.86 ± 2.19 years, 62.5% of the participants are women and 97.9% are single. 18.5% of the participants smoke, 8.4% have chronic illness. 1.2% of their mothers are illiterate and 0.1% of their fathers are illiterate. Inadequate health literacy level was found in 10.2% of the students, problematic-limited health literacy level in 30.0%, sufficient health literacy level in 33.0%, and excellent health literacy level in 26.8%. Adequate-excellent health literacy level was found in 59.8% of the students. As the grade level of the students increases, health literacy level increases. A significant relationship was found between marital status, education class, overall health assessment status and health literacy levels. 73.9% of students who evaluate their own health very well have adequate-excellent health literacy levels. Students' Healthy Lifestyle Behaviors scale mean score was found 123.46 ± 17.01. Among the behaviors that contribute to the improvement of health in the research, the highest mean scores are as follows; self-actualization, interpersonal support, health responsibility, nutrition, stress management and physical activity. A significant difference was found between attention to healthy diet, salt disposal without tasting food, frequency of reading a book, assessment of self-health in general, moderate physical activity status and total score averages of Healthy Lifestyle Behaviors Scale. In the research, it was determined that there was a positive correlation between students' Health Literacy Scale-32 scale score and self-actualization, health responsi-bility, exercise, nutrition, interpersonal support, stress management, total score of Healthy Lifestyle Behaviors Scale. The Medical Faculty students tend to exhibit healthy lifestyle behaviors as their health literacy level increases. As a result of the research; training programs for awareness of the harms of smoking, free healthy nutrition opportunities for students, health literacy training in pre-graduate training program, regular training programs for all classes of the medical faculty, encouraging students to do physical activity and suggestions were made to provide sufficient opportunities and time in this regard.