Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi çocuk hematoloji ve onkoloji bölümüne başvuran demir eksikliği saptanan hastalarda demir eksikliğinin kan hücre hacimleri üzerine etkisi

Abstract

Demir, DNA, RNA sentezinde rol oynayan ve antioksidan özellik gösteren enzimlerin sentez ve fonksiyonlarında gerekli en önemli elementlerden biridir. Demir eksikliğinde hücre proliferasyon ve farklılaşmasında aksaklıklar meydana gelmektedir. Demirin, DNA yapımından sorumlu ribonükleotid redüktaz gibi enzimlerin yapımında rol oynaması, DNA dizisinin devamlılığını sağlayan telomeraz düzeylerinin demir eksikliğinde azalması, demir eksikliği ile beraber antioksidan özelliklik gösteren katalaz, süperoksit dismutaz gibi enzimlerin üretim ve fonksiyonlarının azalması ile beraber DNA hasarının artması nedeni ile hematopoez sırasında hücre proliferasyonu ve farklılaşması etkilenmektedir. Demir eksikliği anemisi ile ortalama eritrosit hacmi(MCV), ortalama retikülosit hacmi(MRV) ve ortalama trombosit hacmi(MPV) düzeyleri arasındaki ilişkiyi gösteren çalışmalar bulunmakta iken diğer kan hücrelerinin ortalama hacimlerini ile ilgili çalışma bulunmamaktadır. Demir eksikliği ile beraber MCV, MRV ve MPV gibi diğer kan hücrelerinin ortalama hacimlerinde değişiklik olabileceği düşünülmektedir. Çalışmamızda demir eksikliğinin ortalama eritrosit hacmine etkisi ile beraber, ortalama retikülosit hacmi(MRV), ortalama lenfosit hacmi(MLV), ortalama monosit hacmi(MMV), ortalama nötrofil hacmi(MNV), ortalama eozinofil hacmi(MEV) ve ortalama trombosit hacmine(MPV) etkisini araştırdık. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Hematoloji ve Onkoloji Polikliniği'ne Haziran 2015 ile Aralık 2015 tarihleri arasında halsizlik, efor kapasitesinde düşme, unutkanlık, solukluk, kilo alamama gibi anemi kliniği ile başvuran 2 ile 18 yaş arası, son 6 aydır demir tedavisi almayan, kronik hastalığı ve aktif enfeksiyonu olmayan çocuklar çalışmaya alındı. Çalışmaya alınan tüm olgulardan 22 parametreli tam kan sayımı, retikülosit, serum demir, demir bağlama kapasitesi, ferritin ve transferrin satürasyonu, C-Reaktif Protein(CRP) ve/veya prokalsitonin çalışıldı. Ferritin değeri 12 ng/ml altında olanlar demir eksikliği olarak kabul edildi. Demir eksikliği saptanan 96 çocuk ile demir eksikliği saptanmayan 76 çocuk çalışmaya dahil edildi. İki grubun ortalama kan hücre hacimleri karşılaştırıldı. Vücut demir düzeyi ile ortalama kan hücre hacimleri arasındaki ilişki araştırıldı. Grupların dermatografik özellikleri açısından fark saptanmadı. Tüm yaş IV gruplarında demir eksikliği grubunda, kontrol grubuna göre MCV, MRV istatistiksel olarak anlamlı düşük bulundu. MLV, demir eksikliği grubunda, kontrol grubuna göre tüm yaş gruplarında yüksek saptanıp, bu yükseklik 6-11,9 yaş grubunda istatistiksel olarak anlamlı saptandı. MNV, demir eksikliği grubunda, kontrol grubuna göre tüm yaş gruplarında düşük olarak saptanıp, bu düşüklük 12-18 yaş grubunda istatistiksel olarak anlamlı saptandı. MPV, demir eksikliği grubunda, kontrol grubuna göre tüm yaş gruplarında yüksek olarak saptanıp, bu yükseklik istatistiksel olarak anlamlı saptandı. Tüm yaş gruplarında demir ve ferritinin azalması ile beraber MCV ve MRV'de istatistiksel olarak anlamlı azalma, MPV'de istatistiksel olarak anlamlı artış saptandı.Tüm yaş gruplarında demirin azalması ile beraber MLV'de artış saptandı. Bu artış 2-5,9 yaş grubu ve 6-11,9 yaş grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı saptanıp, 12-18 yaş grubunda istatistiksel olarak anlamlı saptanmadı. Tüm yaş gruplarında demir ve ferritinin azalması ile beraber MMV'de istatistiksel olarak anlamlı artış saptandı. Tüm yaş gruplarında demirin azalması ile beraber MNV 'de istatistiksel olarak azalma saptandı. Oniki-18 yaş grubunda demirin azalması ile beraber MEV'de azalma istatistiksel olarak anlamlı saptandı. Sonuç olarak demir eksikliği kan hücrelerinde nitelik ve nicelik olarak değişikliklere yol açmaktadır. Çalışmamızda demir eksikliğinde MCV, MRV, MNV ve MEV de azalma, MLV, MMV ve MPV'de artış dikkat çekiciydi. Hematopoez fizyolojik büyüme ile farklılaşma göstermektedir. Demir eksikliğinin yaş arttıkça hematopoez üzerine etkisi değişmektedir. Demir düzeyi ile değişim gösteren kan hücreleri hacimleri, 22 parametreli hemogram cihazında tam kan sayımı ile kolay ve ucuz çalışılabilmektedir. Bu parametrelerin klinik kullanıma girmesinin, tanıya yönelik tetkiklerin ve sağlık harcamalarının azalmasına olanak sağlıyacağını, klinisyenlere izlemde destek olacağını düşünüyoruz. Literatürdeki diğer çalışmalara göre olgu sayısımızın daha fazla olması ve çocukluk yaş grubunda yapılmış olması nedeni ile çalışmamız farklılık göstermektedir. Anahtar kelimeler: Demir eksikliği, Ortalama Eritrosit Hacmi, Ortalama Retikülosit Hacmi, Ortalama nötrofil hacmi, Ortalama Eozinofil Hacmi, Ortalama Lenfosit Hacmi, Ortalama Monosit Hacmi

Iron is the one of the most important elements that has a role in DNA and RNA synthesis and also is essential for both synthesis and function in antioxidant enzymes. Defect in both cell proliferation and differentiation occur in iron deficiency. Cell proliferation and differantion are affected during hematopoiesis just because iron has a role in production of enzymes, like ribonucleotide reductase, which play a part in forming DNA, iron deficiency affects telomerase enzymes that maintain continuity of DNA sequence and decreased levels of antioxidant enzymes such as catalase, superoxide dismutase are observed in iron deficiency. Increase in DNA damage is also seen in iron deficiency. There are studies in the literature which investigate the relationship between iron deficiency and mean corpuscular volume (MCV), mean reticulocyte volume (MRV) and mean platelet volume (MPV); however, there are any study that observes the relationship with mean volumes of other blood cells. It is thought that other mean blood cell volumes may change in iron deficiency just like MCV, MRV and MPV. In our study, we observed the effect of iron deficiency in mean corpuscular volume, mean reticulocyte volume (MRV), mean lymphocyte volume (MLV), mean monocyte volume (MMV), mean neutrophil volume (MNV), mean eosinophil volume (MEV) and mean platelet volume (MPV). Patient who are 2-18 years old, have no signs of active infection and chronic disease; no history of iron treatment for last six months; and applied to the Kırıkkale University Faculty of Medicine Pediatric Department Pediatric Hematology and Oncology Policlinic with the anemia, symptoms of fatigue, decrease in effort capacity are taken into the study. 22-parameter complete blood count, reticulocyte, serum iron, iron binding capacity, ferritin and transferrin saturation, C-Reactive Protein (CRP) and/or procalcitonin are performed in all cases. Patients with <12 ng/ml ferritin value are accepted as iron deficiency patients. 96 children with iron deficiency and 76 children who had not iron deficiency are included in the study. Mean blood cell volumes of two groups are compared. Relationship between mean blood cell volumes and body iron level are observed. There was no difference in demographic features of groups. Comparing the control group, iron deficiency group had significantly lower MCV and MRV in all age groups. MLV values were higher in iron deficiency group in all age groups, significantly higher in 6-11.9 VI age group. MNV values were lower in iron deficiency group in all age groups, significantly lower in 12-18 age group. Comparing the control group, iron deficiency group had significantly lower MPV in all age groups. Along with the decrease of iron and ferritin values; significant decrease in MCV and MRV, significant increase in MPV are observed. In conjunction with the decrease of iron values, increase in MLV values are observed in all age groups. This increments were statistically significant in the age groups of 1-5.9 and 6-11.9; however no statistically significant increment is stated in 12-18 age group. Along with the decrease of iron and ferritin values; significant increase in MMV and decrease in MNV values are observed in all age groups. Statistically significant decrease in MEV values in 12- 18 age group with the decrease of iron values. Consequently, iron deficiency results in both quantitative and qualitative changes in blood cells. It is interesting that decrease in MCV,MRV,MNV and MEV and increase in MLV,MMV and MPV are stated in our study. Hematopoiesis demonstrates differantiation with physiologic growth. Effect on iron deficiency into hematopoiesis changes with the increase of age. Blood cell volumes that change with iron levels could evaluate in 22-parametres automatyzed complete blood count analyzers in cheaply and easily. We think that take into consideration of These parametres into clinical usage could decrease both investigation and health expenses for diagnose. Our study has different from other studies just because our study has more number of cases and evaluated in childhood. Key Words: Iron deficiency, mean corpuscular volume, mean reticulocyte volume , mean neutrophil volume, mean eosinophil volume, mean lymphocyte volume , mean monocyte volume