Çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperativite bozukluğu belirtileri ile kan kurşun ve fenilalanin düzeylerinin ilişkisi

Abstract

Çocuklarda, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) genetik faktörler, diyet, sosyal/fiziksel çevre etkileşiminin bir sonucu olarak ortaya çıktığı ileri sürülmektedir. Çevresel faktörler arasında kurşunun önemli bir yeri olduğu düşünülmektedir.Bu çalışmanın amacı, DEHB belirtileri ile kan kurşun düzeyi arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkide fenilalanin metabolizmasının rolü olup olmadığını araştırmaktır.Araştırma grubunu SEDD okullardan 694 (358'ü erkek, 336 `i kız) ve SEDY okullardan 719 (371'ü erkek, 348 `i kız) olmak üzere toplam 1413 öğrenci oluşturmuştur. İlköğretim okullarının ilk 5 sınıfındaki bu öğrencilere DSM-IV Turgay Dikkat Eksikliği ve Yıkıcı Davranış Bozuklukları Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. Olgu ve kontrol gruplarına, sırasıyla DEHB saptanan 55 çocuk ve kontrol grubunda DEHB olguları ile yaş, cinsiyet ve sosyoekonomik düzey açısından eşleştirilmiş 55 çocuk dahil edilmiştir. Bu çocukların, kan hemoglobin, kortizol, amilaz, kurşun, fenilalanin, tirozin düzeyleri ölçülmüş; ve fenilalanin/tirozin oranı hesaplanmıştır.Olgu grubunda bulunan çocukların kan kurşun düzeyi (4.00±1.93?g/dL) ve kanda fenilalanin/tirozin oran (0.91±0.37) ortalamaları, kontrol grubundaki çocukların kan kurşun düzeyi (3.11±1.99 ?g/dL) ve kanda fenilalanin/tirozin oran (0.75±0.32) ortalamalarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksekti (sırasıyla p=0.019 ve p=0.018). Olgu ve kontrol gruplarının fenilalanin (77.24±32.01'e 66.11±34.55) ve tirozin (89.80±54.66'e 91.89±90.95 µmol/dL) düzeyi ortalamaları arasında anlamlı fark yoktu (sırasıyla p=0.082 ve p=0.924).Kan kurşun düzeyinin dikkat eksikliği alt ölçeği puanları (r=0.431, p<0.001) ile arasında pozitif zayıf ilişki; kan kurşun düzeyi ile hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği puanları (r=0.384, p<0.001) arasında pozitif zayıf ilişki vardı. Fenilalanin/tirozin oranı ile dikkat eksikliği alt ölçeği puanları arasında pozitif çok zayıf ilişki (r=0.245, p=0.010); fenilalanin/tirozin oranı ile hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği puanları arasında pozitif zayıf ilişki (r=0.267, p=0.005) vardı. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği ile fenilalanin ve tirozin düzeyleri arasında anlamlı ilişki yoktu.Çalışmamızda, DEHB olgularının kan kurşun düzeyinin eşleştirilmiş kontrollerden daha yüksek olduğunu ve kan kurşun düzeyi ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği puanları arasında pozitif ilişki olduğunu bulduk. Bu bulgumuz, önceki çalışmaların sonuçları ile uyumlu bir biçimde DEHB ile kurşun maruziyeti arasındaki ilişkiyi destekler niteliktedir. Ancak, kurşun maruziyeti ve kan kurşun düzeyi için bir eşik değer belirlemek çocukların zihinsel gelişiminin etkilenmesini önlememektedir. Bu nedenle, çocukların kurşun maruziyeti bir çevre sağlığı sorunu olarak ele alınmalı ve kurşun maruziyetine neden olan çevresel risk faktörleri olabildiğince azaltılmaya çalışılmalıdır.Bizim sonuçlarımız, dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği ile fenilalanin ve tirozin düzeyleri arasında anlamlı ilişki olmadığını; fenilalanin/tirozin oranı ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite/dürtüsellik alt ölçeği puanları arasında zayıf ilişki olduğunu göstermiştir. Hiperfenilalaninemi olgularının izleminde kullanılan fenilalanin/tirozin oranının DEHB belirtileri ile ilişkisi, kurşun maruziyeti ile DEHB arasındaki ilişkide fenilalanin metabolizmasının rolü olabileceğini telkin etmektedir.Anahtar Sözcükler: dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, kurşun, fenilalanin, tirozin.

It is suggested that ?Attention Deficit and Hyperactivity Disorder? (ADHD) occurs from interactions between genetic factors, diet and social/physical environment. Lead has an important role among environmental factors for ADHD.The aims of the study were to determine association between ADHD symptoms and blood lead level and to examine whether phenylalanine metabolism has a role in this assosication.The study group consisted of 1413 children, 694 (358 male, 336 female) of which from low socioeconomic strata (SES) and 719 (371 male, 348 female) of which from high socioeconomic strata (HES). The DSM-IV Based child and adolescent behavior rating scale was administered to the children attending to any of first five class of primary school. Fifty five cases and 55 matched controls for age, gender and socioeconomic strata were enrolled to case and control groups, respectively. In the children, hemoglobin, cortisol, amylase, blood lead, phenylalanine, tyrosine levels were measured and phenylalanine/tyrosine ratios were calculated.Compared with control subjects, blood lead level (4.00±1.93?g/dL) and phenylalanine/tyrosine ratio (0.91±0.37) means of cases were significantly higher than blood lead level (3.11±1.99 ?g/dL) and phenylalanine/tyrosine ratio (0.75±0.32) means of controls (p=0.019 and p=0.018, respectively). There were no significant difference between phenylalanine (77.24±32.01 vs. 66.11±34.55 ?mol/L) and tyrosine (89.80±54.66 vs. 91.89±90.95 µmol/dL) of case and control groups (p=0.082 and p=0.924, respectively).There were weak and positive correlations between blood lead level and scores of attention deficit (r=0.431, p<0.001) and hyperactivity/impulsivity (r=0.384, p<0.001) subscales. There was very weak and positive correlation between phenylalanine/tyrosine ratio and score of attention deficit subscale (r=0.245, p=0.010). There was a weak and positive correlation between phenylalanine/tyrosine ratio and score of hyperactivity/impulsivity subscale (r=0.267, p=0.005). There was no correlation between scores of attention deficit or hyperactivity/impulsivity subscales and levels of phenylalanine or tyrosine.In our study, we found that blood lead levels of ADHD cases were significantlu higher than those of matched controls and there were positive correlations between blood lead level and scores of attention deficit and hyperactivity/impulsivity subscales. These findings support a similar finding from previous studies. However, to determine any cut off level for lead exposure and blood lead level are not resulted in prevention of negative effects of lead on mental development of children. So, lead exposure to children must be handled as a public health problem and environmental risk factors that cause lead exposure, must be tried to reduce.Our results showed that there was no correlation between scores of attention deficit or hyperactivity/impulsivity subscales and levels of phenylalanine or tyrosine; and there was a weak and positive correlation between phenylalanine/tyrosine ratio and score of hyperactivity/impulsivity subscale. Because symptoms of ADHD is associated with phenylalanine/tyrosine ratio which is used for follow-up of individuals diagnosed with hyperphenylalaninemia, it is suggested that phenylalanine metabolism may have a role in relationship between lead exposure and ADHD.Key Words: attention deficit and hyperactivity disorder, lead, phenylalanine, tyrosine.