Polikistik over sendromlu olgularda Metformin ve Etinil Estradiol/Siproteron Asetat kombinasyonu tedavisinin brakial arterin akım aracılı dilatasyonu üzerine etkileri

Abstract

Polikistik over sendromu (PKOS), polikistik overlerle birlikte amenore, oligomenore, hirşutizm, anovülasyon; akne ve erkek tipi saç dökülmesi gibi hiperandrojenemiye bağlı diğer belirti ve bulgulardan oluşan klinik bir durumdur. PKOS'ta altta yatan fizyopatolojik mekanizmalar tam olarak anlaşılamamış olmasına karşın, kardiyovasküler hastalık riskinin artmış olduğu ileri sürülmektedir. PKOS'ta, fizyolojik ve inflamatuvar kardiyovasküler risk faktörlerini değerlendiren az sayıda çalışma vardır.Bu çalışmanın amacı, PKOS olgularında brakial arter akım aracılı dilatasyon (FMD) indeksi düzeyini; bu indeks ile insülin direnci, apelin, adiponektin, C-reaktif protein (CRP) arasındaki ilişkileri; ve metformin ve etinil estradiol/siproteron asetat (EE/SA) kombinasyon tedavisinin brakial arter FMD indeksi, insülin direnci, apelin, adiponektin ve CRP'ye etkilerini belirlemektir.Çalışmamıza katılan 18-45 yaş arasındaki 83 PKOS'lu kadında (28'i 3. ay vizitindeki değerlendirmelere gelmedi) ve 43 sağlıklı gönüllü kadında bazal FMD, insülin direnci [Homeostasis Model Assessment_Insulin Resistance? (HOMA-IR)], apelin, adiponektin ve CRP değerlendirmeleri yapıldı. Bazal değerlendirmeden sonra, hastalar metformin (n=21), EE/SA (n=21) ve metformin+EE/SA (n=13) tedavi gruplarına ayrıldı ve bu tedavi rejimleri üç ay boyunca uygulandı. Bu üç tedavi rejiminin FMD, HOMA-IR, apelin, adiponektin ve CRP üzerine etkileri değerlendik.Kontrol grubuyla karşılaştırıldığında PKOS'lu olguların HOMA-IR (p=0.004) ve CRP (p<0.001) düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek; adiponektin (p=0.007) ve apelin (p=0.001) düzeyleri anlamlı derecede düşüktü. İki grubun FMD (p=0.231) değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu. PKOS'lu olgularda adiponektin düzeyiyle, FMD (r=-0.312, p=0.004) ve HOMA-IR (r=-0.334, p=0.002) düzeyleri arasında zayıf negatif ilişki vardı. Apelin düzeyi ile diğer parametreler arasında herhangi bir ilişki saptanmadı. CRP (r=0.323, p=0.016) ve FMD (r=0315, p=0.004) ile HOMA-IR arasında zayıf pozitif ilişki saptandı.Metformin grubunun adiponektin (p=0.039), EE/SA grubunun CRP (p<0.001) ve metformin+EE/SA grubunun apelin (p=0.046) düzeylerinde 3. ayın sonunda istatistiksel olarak anlamlı artış vardı. Metformin tedavisi HOMA-IR düzeyini anlamlı derecede azalttı (p=0.050). Üç tedavi grubunda da FMD değerinde istatistiksel olarak anlamlı değişim yoktu.Bizim çalışmamızın bulgularını göz önüne aldığımızda sonuç olarak, PKOS'ta endotel disfonksiyonunu saptayamadık, bununla beraber özellikle yeni kardiyovasküler risk belirteçlerinde olumsuz yöndeki değişiklikler nedeniyle PKOS'ta kardiyovasküler hastalık riskinin artabileceğini söyleyebiliriz. Metformin tedavisinin adiponektin düzeyini arttırması, bel çevresi ve insülin direncini azaltması nedeniyle PKOS'ta kardiyovasküler hastalık gelişme olasılığını azaltabileceği, bunun yanında metformin+EE/SA tedavisinin PKOS'ta hem metabolik hem de kardiyovasküler hastalık açısından nötr etkiye sahip olabileceğini söyleyebiliriz. Ancak daha güçlü bir veri elde edebilmek için geniş ölçekli ve uzun izlem süreli prospektif randomize kontrollü çalışmalara gereksinim vardır.Anahtar Sözcükler: Polikistik over sendromu, akım aracılı dilatasyon, insülin direnci, apelin, adiponektin, C-reaktif protein.

Polycystic ovary syndrome (PKOS) is a clinical entity consisting of amenorrhea, oligomenorrhea, hirsutism, anovulation with polycystic ovaries; hyperandrogenemia-associated other signs and symptoms such as acne and androgenetic alopecia. Although physiopathological mechanisms underlying PKOS are not fully understood, it has been suggested that cardiovascular disease risk was increased in PKOS. There are few studies which have assessed physiological and inflammatory risk factors for cardiovascular disease in PKOS.The aims of the study were to determine brachial artery flow mediated dilation (FMD) index level in PKOS; relationship between the index and insulin resistance, apelin, adiponectin and C-reactive protein (CRP); and impacts of metformin and ethynyl estradiol/ciproteron acetate combination on FMD of brachial artery, insulin resistance, apelin, adiponectin and CRP.In 83 women with PKOS and healthy/volunteer 43 women aged 18-45 years, basal FMD, insulin resistance [Homeostasis Model Assessment_Insulin Resistance? (HOMA-IR)], apelin, adiponectin and CRP levels were evaluated. After tha basal evaluation, patients were divided into metformin (n=21), EE/SA (n=21) and metformin+EE/SA (n=13) treatment groups and these treatment regimens were administered for three months. We evaluated effects of the regimens on FMD, HOMA-IR, apelin, adiponectin and CRP.Compared with control subjects, HOMA-IR (p=0.004) and CRP (p<0.001) levels were significantly higher; adiponectin (p=0.007) and apelin (p=0.001) levels were siginificantly lower in patients with PKOS. There was no significant difference between FMD values of PKOS and control groups (p=0.231). In subjects with PKOS, there were weak negative correlations between adiponectin levels and FMD (r=-0.312, p=0.004) and HOMA-IR (r=-0.334, p=0.002). There was no correlation between levels of apelin and other parameters. CRP (r=0.323, p=0.016) and FMD (r=0315, p=0.004) were weakly and positively correlated with HOMA-IR.At the end of three months, there were statistically significant increases in adiponectin levels of metformin group (p=0.039), CRP levels of EE/SA group (p<0.001) and apelin levels of metformin+EE/SA group (p=0.046). HOMA-IR levels decreased significantly in metformin group (p=0.050). There were no significant changes by three treatment regimens in FMD values of three groups.In conclusion, in deference to findings from our study, we couldn?t detect endothelial dysfunction, nonetheless we can interpret cardiovascular disease risk in PKOS may increase due to adverse changes especially in new cardiovascular risk markers. We may suggest that metformin may reduce cardiovascular disease risk, because metformin treatment increase adiponectin levels and decrease waist circumference and insulin resistance; additionally metformin+EE/SA treatment may have neutral effects on both metabolic and cardiovascular disease in patients with PKOS. However, there is a need for large-scale and long-term follow-up, prospective, randomized, controlled studies, to gain powerful data.Key Words: Polycystic ovary syndrome, flow mediated dilation, insulin resistance, apelin, adiponectin, C-reactive protein.