Fazla kilolu ve obez erişkinlerde oral glukoz tolerans testi sırasında büyüme hormonu düzeyleri

Abstract

IV ÖZET Ateş, Y, Fazla Kilolu ve Obez Erişkinlerde Oral Glukoz Tolerans Testi Sırasında Büyüme Hormonu Düzeyleri, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Kırıkkale, 2006 Akromegalide oral glukoz tolerans testi (OGTT) sonrası büyüme hormonu (GH) düzeyinde 1 ug/L'nin altına baskılanma olmaması, yaş ve cinsiyete göre insulin benzeri büyüme faktörü- 1 (IGF-1) düzeyinin yüksek olması kesin tanı kriterleridir. Akromegali tanışım dışlamak için OGTT'ye en düşük baskılanmış GH düzeyinin üst sınırının ne olması gerektiği ise tartışmalıdır. Son yıllarda sınır değerin 1 ug/L'nin çok altında olduğu öne sürülmektedir. Öne sürülen sınır değerler normal vücut kitle indeksi (VKİ)'ne sahip sağlıklı bireylerden elde edilen veriler temel alınarak belirlenmekle beraber, akromegalik hastalar sıklıkla fazla kilolu veya obez bireylerdir. Bu çalışmada fazla kilolu ve obez erişkinlerde bazal GH ve OGTT sonrası en düşük baskılanmış GH düzeylerini ve bazal IGF-1 düzeylerini duyarlılığı yüksek immunoradiometric assay yöntemi ile ölçerek, fazla kilolu ve obez akromegalik hastalan teşhis etmede ve tedavi sonrası takiplerinde mevcut kritelerin kullanılabilirliğini araştırmayı amaçladık. Çalışmaya yaşlan 20-69 yıl ve VKİ 25.3-39.9 kg/m2 arasında olan 40 erkek ve 42 kadın dahil edildi. Tüm bireylerin bel ve kalça çevresi ve dual energy X-ray absorpsiometry (DEXA) ile vücut yağ oram belirlendikten sonra OGTT yapılarak bazal ve oral glukoz sonrası GH düzeyleri ile bazal serum IGF-1 düzeyleri ölçüldü. Bazal GH düzeyleri 0.02-9.59 ug/L arasında değişim gösterdi ve ortalama düzey kadınlarda erkeklerden anlamlı olarak daha yüksekti (sırasıyla 0.67 + 0.25 ve 0.14 ± 0.03, p = 0.005). En düşük baskılanmış GH düzeyi ortalama 0.065 ± 0.005 ug/L ( 0.003-0.23 ug/L ) idi ve erkeklerde baskılanma kadınlara oranla daha fazlaydı ancak bu fark anlamlı değildi (en düşük baskılanmış GH erkeklerde 0,056 ± 0,006 ug/L, kadınlarda 0.074 ± 0.008 ug/L, p > 0.05). Oral glukoz sonrası GH baskılanmasının üst sının (ortalama + 2SD) 0.16 ug/L olarak bulundu. IGF-1 düzeyleri erkeklerde kadınlardan anlamlı olarak daha yüksekti (344 ±14 ng/L ve 277 ± 23 ng/L, p = 0.017).Bazal ve en düşük baskılanmış GH düzeyleri ile IGF-1 düzeyleri artan yaşla birlikte azalmaktaydı (Bazal GH: r = -0,242, p = 0,029; en düşük baskılanmış GH: r = -0,377, p < 0,001; r = -0,548, p - 0,001). Bazal ve en düşük baskılanmış GH düzeyleri arasında kuvvetli pozitif bir ilişki saptanırken (r = 0,657, p < 0,001), hiç birisi IGF-1 düzeyleri ile ilişkili bulunmadı. Bazal GH düzeyleri sadece bel/kalça oranı ile anlamlı negatif ilişki gösterirken (r = -0,285, p = 0,01) en düşük baskılanmış serum GH düzeyleri hiç bir antropometrik ölçümle ilişki göstermedi. Yaşla, bel çevresi ve vücut yağ oranının IGF-1 düzeyleri için belirleyici olduğu saptandı (Yaş: P = -4,89, p < 0,001, bel çevresi: (3 = -0,22, p = 0,04, vücut yağ oram: p = 0,28, p = 0,007). Sonuç olarak, bu çalışmada fazla kilolu ve obez erişkinlerde OGTT sonrası en düşük baskılanmış GH düzeylerinin adipozite ölçütlerinin hiçbirisi ile ilişki göstermediğini saptadık. Ayrıca en düşük baskılanmış GH düzeyleri için üst sınır değerin, son yıllarda normal VKİ'ne sahip sağlıklı bireylerde bildirilenlere benzer düzeylerde, 1 ug/L'nin çok altında olduğunu gösterdik. Bu sonuçlar, akromegali tanısı ve tedavi sonrası remisyon karan için bugün kabul gören OGTT kriterinin yemden gözden geçirilmesi gerektiğini düşündürmektedir. Bu nedenle, yaş ve cinsiyetle uyumlu IGF-1 düzeyleri birlikte değerlendirilmesi gereken bir kriter olarak önemini sürdürmektedir. Anahtar Kelimeler: Büyüme hormonu, oral glukoz tolerans testi, IGF-1, akromegali, obezite

VI ABSTRACT Ateş, Y, Growth hormone levels during oral glucose tolerance test in overweight and obese adults, University of Kırıkkale, Faculty of Medicine, Department of Internal Medicine, Thesis, Kırıkkale, 2006 Growth hormone (GH) levels not suppressed to less than 1 ug/L following oral glucose tolerance test (OGTT), and elevated age and gender matched IGF-1 levels are definite diagnostic criteria for acromegaly. However, there is a controversy in the cut-off value of the nadir GH level following OGTT for the exclusion of acromegaly. Recently, cut-off values much lower than 1 ug/L have been proposed. Those proposed cut-off values are mostly based on data obtained from healthy population with normal body mass index (BMI), but acromegalic patients are frequently overweight and obese. In this study we aimed to investigate the validity of current criteria for the diagnosis and post-treatment follow-up of overweight and obese acromegalic patients by measuring basal and post-glucose nadir GH, and IGF-1 levels with a sensitive IRMA in overweight and obese adults. Fourty men and 42 women with age ranging between 20-69 years and with BMI between 25.3-39.9 kg/m2 were included in the study. Following the measurement of waist and hip circumferences, and the ratio of whole body fat by using dual energy X-ray absorpsiometry, all subjects underwent OGTT, and their serum basal and postglucose nadir GH levels, and basal IGF-1 levels were measured. Basal GH levels ranged between 0.02-9.59 ug/L, and the mean value was significantly higher in female than male subjects (0.67 ± 0.25 and 0.14 ± 0.03, respectively, p = 0.005). The mean nadir GH level for all the subjects was 0.065 ± 0.005 ug/L (range 0.003-0.23 ug/L). Although the post-glucose GH suppression in men was more than the suppression in women, the difference was not statistically significant (nadir GH 0.056 ± 0.006 ug/L and 0.074 ± 0.008 ug/L, respectively, p > 0.05). The cut-off value for nadir GH level following OGTT was found to be 0.16 Ug/L (mean + 2SD), for all subjects. IGF-1 levels were higher in men than in women (344±14 ng/L and 277 ± 23 ng/L, respectively, p = 0.017).vıı Basal and nadir GH levels and IGF-1 levels decreased with increasing age (r = -0. 242, p = 0.029; r = -0,377, p < 0.001; r = -0.548, p = 0.001, respectively). There was a strong positive correlation between basal and nadir GH levels, (r = 0.657, p < 0.001), but neither was correlated with IGF-1 levels. While basal GH levels negatively correlated with only waist / hip ratio (r = -0.285, p = 0.01), nadir GH levels correlated with none of the anthropometric measures. Age, waist circumference, and the ratio of whole body fat were determined as predictive for IGF-1 levels (p = -4.89, p < 0.001; p = -0.22, p = 0.04; 0 = 0.28, p = 0.007, respectively). In conclusion, in the present study, we found that the nadir GH levels following OGTT correlated with none of the adiposity measures in overweight and obese adults. In addition, we showed that the cut-off value for nadir GH levels was much lower than 1 ug/L, similar to those recently reported for healthy subjects with normal BMI. These results suggest that current consensus on OGTT criterion for the diagnosis and post-treatment remission decision of acromegaly should be reviewed. In this regard, age and gender matched IGF-1 levels remains to be important as an essential criterion that should be evaluated concurrently. Key words: Growth hormone, oral glucose tolerance test, IGF-1, acromegaly, obesity