Farklı branş sporcularının sporda ahlaktan uzaklaşmalarında antrenörlerin etik dışı davranışlarının etkisi

Abstract

Son yıllarda spor ortamında sporcuların davranışlarının nedenlerinin incelenmesi özellikle spor bilimciler için ilgi çekici konuların başında gelmektedir. Sporun ve sporcuların tüm toplumu etkileme gücü dikkate alındığında sporcuların sergilediği ya da sergileyemediği ahlaki davranışlar daha da önem kazanmaktadır. Bu araştırma farklı branş sporcularının ahlaktan uzaklaşmalarında antrenörlerinden algıladıkları etik dışı davranışların etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinde öğrenim gören farklı branşlarda sporculuk hayatına devam eden 1330 öğrenci katılmıştır. Araştırma verileri 2019-2020 Eğtim-Öğretim yılı içerisinde elde edilmiştir. Araştırma verileri Boardley ve Kavussanu (2008) tarafından geliştirilen, Gürpınar (2015) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan "Sporda Ahlaktan Uzaklaşma Ölçeği Kısa Formu" (SAUÖ) ve Güven ve Öncü (2012) tarafından geliştirilen "Antrenörlerin Etik Dışı Davranışları ile İlgili Sporcu Algısı Ölçeğinden" elde edilmiştir. Verilerin analizi SPSS programında gerçekleştirilmiştir. Öncelikle verilerin normal dağılım testi yapılmış ve veriler normal dağılım gösterdiği için parametrik testler uygulanmıştır. Bu bağlamda iki veya daha fazla bağımsız grubun karşılaştırılmasında tek yönlü varyans analizi ile anlamlı farklara ait grup içi ikili karşılaştırmalarda Tukey testi, ikili gruplarda ise bağımsız örneklem t testi ve değişkenlerin arasındaki ilişkiyi inceleyen Pearson korelasyon testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda sporda ahlaktan uzaklaşma nedenleri, antrenörlerin etik dışı davranışlarına ilişkin sporcu algıları ölçeği ve alt boyutları ortalamalarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı olarak farklılaşmaktadır. Buna göre; tüm ortalama farklılıklarında erkek sporcuların ortalamaları kadın sporculardan anlamlı olarak daha yüksektir. Sporda ahlaktan uzaklaşma, antrenörlerin etik dışı davranışlarına ilişkin sporcu algıları ölçeği alt boyutlarından sportmenlik ve kişilik özellikleri ortalamalarının yapılan spor türü değişkenine göre anlamlı olarak farklılaşmadığı, antrenörlerin etik dışı davranışlarına ilişkin sporcu algısı ortalaması ve antrenör-sporcu ilişkisi alt boyutu ortalamalarının anlamlı olarak farklılaştığı ve bu farklılığın takım sporu yapan sporcular lehine olduğu bulgulanmıştır.

In recent years, examining the reasons for the behavior of athletes in the sports environment is one of the most interesting topics especially for sports scientists. Considering the power of sports and athletes to influence the whole society, moral behaviors that athletes exhibit or cannot exhibit gain more importance. This study was carried out to examine the effect of unethical behaviors perceived by their trainers on the departure from morality by different sportsmen. 1330 sport athlete students continuing their sports life in different branches studying in Turkey's seven geographical regions participated in the study. The research data were obtained in the 2019-2020 Education-Training year. The research data are from the "Short Form of Morality in Sports Scale" (SAUÖ) developed by Boardley and Kavussanu (2008) and adapted into Turkish by Gürpınar (2015) and the "Athlete Perception Scale Related to Unethical Behaviors of Trainers" developed by Güven and Öncü (2012). has been obtained. The analysis of the data was carried out in the SPSS program. First of all, the normal distribution test of the data was performed and parametric tests were applied because the data showed normal distribution. In this context, one-way analysis of variance and Tukey test for in-group paired comparisons of significant differences, independent sample t test for paired groups and Pearson correlation test that examines the relationship between variables were used in the comparison of two or more independent groups. As a result of the analysis, the reasons for moving away from morality in sports, the athlete perception scale and sub-dimensions of the trainers' unethical behavior differ significantly according to the gender variable. According to this; The averages of male athletes are significantly higher than female athletes in all mean differences. Avoiding morality in sports, sportsmanship and personality traits of the sub-dimensions of the athlete perception scale regarding the unethical behaviors of the trainers did not differ significantly according to the type of sport variable, the average of the athlete perception regarding the unethical behaviors of the trainers and the coach-athlete relationship sub-dimensions differ significantly, and this difference It has been found to be in favor of athletes doing team sports.