Gündelik yaşam pratikleri üzerinden özne-mekân etkileşimi ve mekansal sembollerin anlamlandırılması

Abstract

Gündelik yaşamın sıradanlaşan ritminde dikkat çekmeyen mekân, toplumsal yaşama ilişkin tüm etkileşim biçimlerini ve ilişki ağlarını içinde barındırmaktadır. Toplumsal değişim ve dönüşümlerin, toplumsal hareketlerin her biri belli bir mekânda öznelerin pratikleri aracılığıyla gerçekleşmektedir. Böylece mekân, toplumsal yaşamın bilgisine sahip olan özne ile etkileşime girmekte ve birbirlerini değiştirip dönüştürürken aynı zamanda toplumsal yaşama sirayet etmektedirler. Ancak bu etkileşimin yayılımı, çoğu zaman gözle görülür bir şekilde gerçekleşmemektedir. Aksine, semboller ya da çeşitli temsiller üzerinden gündelik yaşama dahil olmakta ve özneler bunların oluşumunda etkili olurken aynı zamanda bu sembollere göre kendilerini şekillendirmektedirler. Bu dinamik ilişkinin ve etkileşime bağlı ortaya çıkan sembollerin nasıl oluştuğu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu amaçla, özne ve mekân arasındaki etkileşimin nasıl gerçekleştiği, öznelerin bu süreci nasıl anlamlandırdığı ve mekâna ilişkin sembollerin oluşumundaki konumlarının ne olduğu sorularının cevaplarına ulaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmaya, en az yüksek lisans mezunu olan ve çalışan 27 katılımcı dahil olmuştur. Katılımcılardan, gündelik yaşamlarında içinde bulundukları mekânların odak noktası olduğu bir günlük tutmaları istenmiştir. Beş gün üst üste tutulan günlüklere ek olarak, istedikleri mekanların fotoğraflarını çekerek bunlar hakkındaki düşüncelerini yazmaları istenmiştir ve katılımcılar ile yarı yapılandırılmış yüz yüze derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler MAXQDA 2020 programında kodlanarak analiz edilmiştir. Yapılan değerlendirmeler kapsamında, katılımcıların mekânı nasıl tanımladıkları ve anlamlandırdıklarına, mekânsal aidiyet kurup kuramadıklarına, mekânsal davranışlarını nasıl oluşturduklarına ve nelerden etkilendiklerine, mekânsal çıkarımları neye göre yaptıklarına, deneyimlerinin ve yatkınlıklarının mekanla olan etkileşimlerinde nasıl bir rol oynadığına ve bunların her birinin ardında yatan ve katılımcılar tarafından anlamlandırılan sembollere dair sonuçlara ulaşılmıştır. Katılımcıların anlamlandırdıkları mekânsal semboller aracılığıyla gündelik yaşama dair çıkarımlarda bulundukları görülmüştür.

The space, which does not attract attention in the ordinary rhythm of daily life, contains all forms of interaction and networks of social life. Each of the social changes and transformations, social movements take place through the practices of the agents in a certain space. Thus, the space interacts with the agent who has the knowledge of social life, and while they change and transform each other, they also spread across social life. However, this interaction and its dissemination is often not visible because it is diffused in daily life through symbols or various representations. While agents are effective in their construction, they also shape themselves according to these symbols. Undertanding how this dynamic relationship and symbols emerging due to interaction between agents and space operate constitute the subject of the study. For this purpose, the basic questions to be understood within the scope of thesis were how the interaction between agent and space occurs, how the agents make sense of this process and what are the positions of the symbols with respect to the space. Twenty-seven participants, who are at least graduate and working, were included in the study. Participants were asked to keep a diary about the spaces that they spend time in their daily life. In addition to the diaries kept for five consecutive days, they were asked to take photos of the spaces they prefer and write their thoughts on them. Finally, semi-structured face-to-face interviews were conducted with the participants. The obtained data were analyzed by coding in the MAXQDA 2020 program. Within the scope of research process, some results are deduced about participants sense of space, their tendency to establish a spatial belonging, patterns of spatial behaviour and inferences, experiences and predispositions determining their interactions with the space, and the symbols lying behind each of them. It is observed that participants make inferences about everyday life through the spatial symbols that they attribute meaning.