Apikal lezyonların ultrasonografi ile muayenesinin etkinliği

Abstract

Giriş: Periapikal lezyonlar; endodontik tedavide sıkça karşılaşılan patojenler olup, tanı ve tedavisinde dikkatli bir anamnez, klinik ve radyolojik muayene gerekmektedir. Günümüzde; periapikal lezyonların incelenmesinde, panoramik ve periapikal radyografiler yaygın olarak kullanılmasına rağmen, incelenilen bölgeyi iki boyuta indirgemesi ve iyonize radyasyon içermesinden dolayı ultrasonografi (USG) gibi non-iyonize üç boyutlu görüntüleme yöntemleri, diş hekimliğinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, USG ile elde edilen bulguları farklı muayene ve iki/üç boyutlu radyografik yöntemler sonucu elde edilen bulgularla karşılaştırmaktır. Materyal Metod: Bu çalışmaya 120 periapikal lezyonu olan 117 hasta dahil edilmiştir. Çalışmaya katılmak isteyen bireylerden bilgilendirilmiş onam formları alındıktan sonra ayrıntılı ekstraoral ve intraoral muayeneleri yapılmış ve hastaların iki/üç boyutlu radyografileri değerlendirilmiştir. Bunu takiben tüm hastaların hem ekstraoral hem de intraoral problarla detaylı USG muayenesi yapılmıştır. Periapikal lezyonların; USG'de görünürlüğü, periapikal radyografilerdeki periapikal indeks skorlaması (PAI) ve konik ışınlı bilgisayarlı tomografide (KIBT) elde edilen kalan kemik miktarı da kaydedilmiştir. Periapikal lezyonların ekojenitesi (anekoik / hipoekoik / hiperekoik) kist ve granülom açısından değerlendirilmiştir. Ayrıca, tüm radyografik yöntemlerde periapikal lezyonların meziodistal (MD) ve süperioinferior (SI) ölçümleri hesaplanıp USG ile elde edilen ölçümlerle karşılaştırılmıştır. Kategorik grupların karşılaştırılmasında bağımsız t-testi ve ki-kare testi kullanılmıştır. Ölçülenlerin Pearson korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Bulgular: 120 Periapikal lezyondan USG ile elde edilen 49 görüntünün PAI skoru 3 ve üzeri olduğu tespit edilmiştir. KIBT'de kalan kemik miktarı ile USG'de görüntülenen periapikal lezyonların PAI skoru arasında %33 negatif korelasyon hesaplanmıştır. Ekojenite değerlendirmesi sırasında USG ile 8 kist ve 41 granülom ön tanısı konulmuştur. Lenf nodlarının palpasyonunda saptanan 6 kronik lenfadenopati (%5.11) USG ile de görüntülenebilmiştir. 120 periapikal lezyonun klinik muayenesinde 16 fistül yolu tespit edilmiş ve 7 tanesinin fistül rotası USG ile izlenebilmiştir. USG ile saptanan periapikal lezyonların MD ölçümleri ile periapikal (%89.9), panoramik (%78.9) ve KIBT (%98.9) MD ölçümleri arasında pozitif bir korelasyon saptanmıştır. Ayrıca USG ile gözlenen periapikal lezyonların SI ölçümleri ile periapikal (%89.9) ve CBCT (%99.5) SI ölçümleri arasında da pozitif korelasyon hesaplanmıştır.. USG ile görüntülenen lezyonların KIBT ile kalan kemik miktarı da ölçülmüş ve KIBT'de ortalama kemik miktarı 1.957 mm olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç: Bu çalışmanın sonucunda, periapikal lezyonların PAI skoru ile kalan kemik miktarı arasında ters yönlü bir ilişki olduğu ve hem MD hem SI ölçümlerinde USG ile KIBT arasında yüksek bir korelasyon olduğu bulunmuştur. Periapikal lezyonların incelenmesinde perfore olmuş veya incelmiş kortikal kemik alanlarında USG; non-iyonize, üç boyutlu ve gerçek zamanlı alternatif bir görüntü yöntemidir.

Introduction: Periapical lesions are frequently encountered pathogens in endodontic treatment, and their diagnosis and treatment require a careful anamnesis, clinical and radiological examination. Nowadays, although panoramic and periapical radiographs are commonly used in the diagnosis of periapical lesions, some disadvantages that are the reduction of the examined area to two dimensions and the inclusion of ionizing radiation have provided to use of non-ionized, three-dimensional imaging methods such as ultrasonography (USG) in dentistry. The aim of this study is to compare the findings obtained by USG with the findings of the different examination and two/three-dimensional radiographic methods. Material Method: 117 patients that had 120 periapical lesions were included in this study. After the informed consent forms were obtained from individuals who wanted to participate in this study, extraoral and intraoral examinations were performed detailed and radiographs of the patients with two/three-dimensional were evaluated. Following this, a detailed USG examination of all patients was performed with both extraoral and intraoral probes. The visibility of the periapical lesions on USG was assessed PAI scoring and the amount of remaining bone obtained in CBCT. Periapical lesions echogenicity (anechoic hypoechoic/hyperechoic) was evaluated in terms of cyst and granuloma. Mesiodistal (MD) and superioinferior (SI) measurements of the periapical lesions were calculated on all radiographic methods and compared with measurements obtained by USG. Independent t-test and chi-square test were used to compare categorical groups. The Pearson correlation coefficients of the measured were calculated. Results: 49 images obtained with USG in 120 periapical lesions have a PAI score of 3 and above. There was a 33% negative correlation between the amount of bone remaining on CBCT and the PAI score of periapical lesions visualized on USG. 8 cysts and 41 granulomas were prediagnosed by USG during the evaluation of echogenicity. 6 chronic lymphadenopathies were detected in the palpation of the lymph nodes could also be visualized by USG. 7 sinus tracts routes could be followed by USG in the 16 sinus tracts observed with clinical examination of 120 periapical lesions. MD measurements of periapical lesions detected with USG had a positive correlation between MD measurements of periapical (89.9%), panoramic (78.9%), and CBCT (98.9%). In addition, SI measurements of periapical lesions detected with USG had a positive correlation between SI measurements of periapical (89.9%) and CBCT (99.5%). The amount of remaining bone with CBCT of periapical lesions imaged by USG was measured and it was calculated that the mean amount of bone on CBCT was 1.957. Conclusion: As a result of this study, it was found that there was a negative relationship between the PAI score and the amount of remaining bone, and also a high correlation between USG and CBCT in both MD and SI measurements. USG is an alternative, non-ionized, three-dimensional and real-time imaging method in oral examination and perforated or thinned cortical bone areas during the examination of periapical lesions.