İslami finans ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ve seçilmiş ülkeler üzerine karşılaştırmalı bir analiz

Abstract

Bu çalışmada katılım bankaları özelinde İslamî finansın gelişmesi ile ekonomik büyüme arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. Bu sebeple İslamî finans uygulamalarının yaygın olduğu ülkelerden 11 ülkenin (BAE, Kuveyt, Umman, Bahreyn, Türkiye, Malezya, Endonezya, Pakistan, Sudan, Mısır ve Ürdün) 2013-2018 yılları arasındaki verileri kullanılarak panel veri hazırlanmıştır. Çalışmada iki farklı model kurulmuştur. Birinci model için sabit etkiler, ikinci model için tesadüfi etkiler tahmincilerinin uygun olduğu görülmüştür. Kurulan modellerdeki temel varsayımlara ilişkin sapmalar nedeniyle her iki model, Arellano, Froot ve Rogers dirençli standart hatalar tahmincileriyle tahmin edilmiştir. Bu çalışmada ayrıca, İslamî finansın özellikleri, araştırma ülkelerinde uygulanan fıkhi danışma kurulu modelleri, ekonomik büyüme kavramı ve İslam İktisadında uluslararası ekonomik büyüme değişkenlerinin yeri tartışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; katılım bankalarının şube sayısı, toplam finansmanları ve ekonomideki sermaye oluşumu ile ekonomik büyüme arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Diğer taraftan araştırma ülkelerinde faaliyet gösteren katılım bankalarının performans göstergeleri [Likit Varlıklar /Toplam Varlık Oranı (LR), Varlık Getirisi (ROA), Öz Sermaye Getirisi (ROE), Toplam Yasal Sermaye /Riskli Varlıklar Oranı (CAR), Sermaye / Toplam Varlıklar Oranı (CA)] ve iş gücüne katılım oranları ile ekonomik büyüme arasında istatistiki olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar, katılım bankalarının toplam finansmanları ve şube sayısındaki artışın, ekonomik büyümeyi desteklediğini göstermektedir. Diğer taraftan katılım bankalarının brüt gelir getirmeyen finansman kalemleri bilanço bozulmalarına sebebiyet vererek ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple, katılım bankalarının daha yüksek parasal hacimle faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli hukuki altyapının oluşturulması, ulusal, bölgesel ve uluslararası alanda rekabete imkân sağlayacak işbirliklerinin yapılması ve finansman risk yönetiminin profesyonel anlamda ele alınması gerekmektedir.

In this study, it was investigated whether there was a relationship between the development of Islamic finance specific to participation banks and economic growth. To this end, panel data of 11 countries, namely UAE, Kuwait, Oman, Bahrain, Turkey, Malaysia, Indonesia, Pakistan, Sudan, Egypt, and Jordan, where Islamic finance practices are widespread, were used for the period of 2013 - 2018. Both the fixed effects and the random effects models were used to analyze the data. Due to the deviations related to the basic assumptions in the models, both models were estimated by the Arellano, Froot and Rogers robust standard errors estimators. Moreover, the characteristics of Islamic finance, the fiqh advisory board models applied in the research countries, the concept of economic growth and the place of international economic growth variables in Islamic Economics was discussed in this study.The results of the analysis indicated a positive and significant relationship between economic growth and the number of branches of participation banks, their total financing and capital formation in the economy. On the other hand, of the participation banks operating in research countries, the performance indicators [Liquid Assets / Total Asset Ratio (LR), Return on Assets (ROA), Return on Equity (ROE), Total Legal Capital / Risky Assets Ratio (CAR), Capital / Total Assets Ratio) (CA)] and labor force participation rates did not have statistically significant relationship with economic growth. The results obtained in the study indicate that the total financing of participation banks and their increase in the number of branches support economic growth. On the other hand, gross nonperforming financing items of participation banks cause balance sheet distortions and negatively affect economic growth. For this reason, in order for participation banks to maintain their activities with a higher monetary volume, it is required to build the necessary legal infrastructure, to establish cooperation that will allow competition in the national, regional and international arena, and to attend to financial risk management in a professional manner.