Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında ifade hürriyeti

Abstract

İnsanın öncelikle kendi özgün kişiliğini inşası ve sonrasında özgür bir toplumu gerçekleştirmesi, düşüncelerin serbest bir şekilde ifade edilebilmesiyle mümkündür. Demokratik hukuk devletlerinde bireylerin gelişimi için olmazsa olmaz bir unsur olarak görülen ifade hürriyeti Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Avrupa İnsan Hakları Mahkeme içtihatlarında sıkı güvenceye bağlanmıştır. Çalışmamızda öncelikle kavramsal olarak ifade hürriyetini analiz edip, niteliği ve yapısı, unsurları, önemi ve ifade hürriyetinin kapsamına değinilmiştir. Sonrasında AİHS kapsamında, ifade hürriyeti hakkının korunmasına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Son olarak da ifade hürriyetinin sınırlandırılması konusunda AİHM'nin yorum ve uygulamalarına değinilmiştir. Sözleşmede bu hürriyet sınırsız bir hürriyet olarak düzenlenmemektedir. Sözleşmede soyut kriterler belirlenerek bu hürriyetin sınırlanmasına imkân tanınmıştır. Bu doğrultuda Mahkeme de içtihatlarıyla sınırlama kriterlerinin somutlaştırılmasına çalışmaktadır. Mahkeme Sözleşmede öngörülen kısıtlama kriterleri doğrultusunda sıkı bir denetimde bulunarak, bu hürriyetin sınırlanmasına dair ilkeleri netleştirmiştir. Buna göre devletlerin zorunlu olmadıkça ifadenin açıklanmasını ve yayılmasını yasaklamama ve yaptırımlara tabi tutmama negatif yükümlüğü yanında; ifade özgürlüğünün gerçek ve etkili korunması için gereken tedbirleri alma şeklinde pozitif yükümlülükleri bulunmaktadır. Dolayısıyla devletler ifadenin açıklanmasına müdahalede bulunurken hakkın özüne dokunmadan, meşru bir amaca dayanan, öngörülebilir, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun, ölçülü bir müdahalede bulunmalıdır. AİHM'nin son yıllarda Türkiye özelinde verdiği en önemli kararlar cumhurbaşkanına hakaret suçu bağlanımda gelmektedir. Bu nedenle çalışmamızda bu konuya güncel kararlar ışığında değinilmiştir. Çalışmamız 3 bölüme ayrılarak, genel olarak ifade hürriyeti, ifade hürriyetinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesindeki yeri ve ifade hürriyeti bakımından Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen sınırlama nedenleri ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Bu doğrultuda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin konuya bakış açısı ve kriterleri değerlendirme ölçütlerine de değinilmiştir.

It is possible for a person to first build her own unique personality and then realize a free society, by expressing her thoughts freely. Freedom of expression, which is seen as an indispensable element for the development of individuals in democratic legal states, is tightly guaranteed in the European Convention on Human Rights and the case law of the European Court of Human Rights. In our study, first of all, freedom of expression was analyzed conceptually and its nature and structure, elements, importance and scope of freedom of expression were mentioned. Afterwards, the protection of the right to freedom of expression is given in detail within the scope of the ECHR. Finally, the interpretations and practices of the ECtHR on the restriction of freedom of expression are mentioned. By determining abstract criteria in the contract, this freedom is allowed to be limited. In this direction, the Court tries to embody the limitation criteria with its case-law. The Court has clarified the principles regarding the restriction of this freedom by conducting a strict audit in line with the restriction criteria set forth in the Convention. Accordingly, in addition to the negative obligation of states not to prohibit the disclosure and dissemination of expression and not subject it to sanctions, unless it is mandatory; They have positive obligations to take the necessary measures for the real and effective protection of freedom of expression. Therefore, when intervening in the disclosure of expression, states should intervene in a measured manner, based on a legitimate aim, predictable, in line with the requirements of a democratic social order, without touching the essence of the right. The most important decisions made by the ECtHR in Turkey in recent years are related to the crime of insulting the president. For this reason, in our study, this issue has been addressed in the light of current decisions. By dividing our study into 3 parts, the freedom of expression in general, the place of freedom of expression in the European Convention on Human Rights and the reasons for the limitation specified in the second paragraph of Article 10 of the European Convention on Human Rights in terms of freedom of expression are discussed in detail. In this respect, the perspective of the European Court of Human Rights on the subject and the criteria for evaluating the criteria are also mentioned.