Yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılmasının incelenmesidir. Temsil kurumunun, günümüz modern hukuk sistemlerindeki önemi ve doğurduğu hukuki sonuçlar dikkate alındığında, yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılması kavramlarına açıklık getirilmesi önem taşımaktadır. Çalışmamızda, söz konusu kavramların tanımı, meydana gelen sorumluluğun unsurları, ortaya çıkış şekilleri, hukuki etkileri ve sonuçları tespit edilmiştir. Bu meyanda, yetkisiz temsilin gerçekleştiği ve temsil yetkisinin kötüye kullanıldığı hâllerde, yapılan hukuki işlemin geçerliliği ve tazminat sorumluluğu ele alınmıştır. Hukukumuza hakim olan kusurlu sorumluluk esasına göre yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin kötüye kullanılması hâllerinde temsilcinin, temsil olunanın ve üçüncü kişinin kusurunun etkisi ve sonuçları incelenerek, sorumluluk, sorumluluğun türü, hukuki niteliği, şartları, ispatı ve kapsamı değerlendirilmiştir. Bu anlamda, yetkisiz temsilcinin işleminin kural olarak temsil olunan hakkında bağlayıcı sonuç doğurmamasına değinildikten sonra, söz konusu işleme onay verilmemesi hâlinde, yetkisiz temsilcinin culpa in contrahendo esasına dayalı olarak tazminat sorumluluğunun doğduğu tespit edilmiştir. Buna göre, yetkisiz temsilcinin, kusursuz sorumlu olması sebebiyle üçüncü kişinin olumlu zararını ve kusurlu sorumluluğuna bağlanan olumsuz zararını tazmin yükümlülüğü (TBK m. 47/I-II) ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Özellikle, üçüncü kişinin iyiniyetinin, yetkisiz temsilcinin sorumluluğuna etkisi araştırılmıştır. Diğer taraftan, temsil olunanın culpa in contrahendo sorumluluğu ile yetkisiz temsilcinin fiillerinden sorumluluğu incelenmiştir. Tarafların istihkak ve sebepsiz zenginleşme davaları ile birbirlerinden herhangi bir hak talep edip edemeyecekleri hususu değerlendirilmiş, yetkisiz temsile ilişkin hükümlerin tek taraflı hukuki işlemlerde uygulanabilirliği açıklanmıştır. Anahtar kelimeler: Temsil, yetkisiz temsil, temsil yetkisinin kötüye kullanılması.

The present study aims to examine unauthorized representation and abuse of power of attorney. Having regard to the importance of the practice of representation in today's modern legal systems and the legal consequences it bears, it is of importance to clarify the concepts of unauthorized representation and abuse of power of attorney. Our study provides a description of these concepts and identifies the elements of the liability arising therefrom, the circumstances under which it arises, its legal effects and consequences. In this respect, the validity of a given legal proceeding and the liability to damages are addressed in cases of unauthorized representation and abuse of power of attorney. According to the rule of fault liability, which prevails in the Turkish Law, the effect and consequences of thefault of an agent, principal and third person are examined in cases of unauthorized representation and abuse of power of attorney and an evaluation is made as to the liability and the type, legal nature, circumstances, evidence and scope of such liability.In this sense, after referring to the fact that a proceeding carried out by an unauthorized agent does not in principle bear binding consequences upon the principal, it is established that a liability to damages arises upon the unauthorized agent under culpa in contrahendo provided that such proceeding has not been consented to. Accordingly, the liability of an unauthorized agent to pay expectation damages to a third person due to his/her strict liability and reliance damages due to his/her liability ex delicto (Turkish Code of Obligations, Art. 47/I-II) is dealt with in detail. In particular, the effect of third person bona fides on the liability of the unauthorized agent is studied. On the other side, the liability of the principal under culpa in contrahendo and the liability of the unauthorized agent for his/her acts are examined. It is noted that the parties may not make any claims on each other via actions of recovery or on grounds of unjust enrichment and applicability of the provisions regarding unauthorized representation to unilateral legal proceedings is explained. Key words: Representation, unauthorized representation, abuse of power of representation.