Çocuklara yönelik vergi algısı: Kırıkkale ilköğretim öğrencileri üzerine bir inceleme

Abstract

Vergilemede başarının sağlanması için sosyal ve psikolojik faktörlerin önemi göz ardı edilemeyecek düzeydedir. Özellikle küçük yaşlardan itibaren vergi bilincini oluşturarak vergiye gönüllü uyumun sağlanması gerekmektedir. Vergi algısı ve vergi psikolojisi üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında, genel olarak yetişkinlerin araştırma konusu olduğunu, küçük yaştaki çocukları kapsayan çok az çalışmanın olduğunu görmekteyiz. Bu nedenle Kırıkkale ilinde ikamet eden ve 4., 5. ve 6. sınıfta eğitim gören öğrencilerin vergi bilincini tespit etmek için anket çalışması uygulanmıştır. Üçü devlet okulu ve biri özel okul olmak üzere dört okulda uygulanan anket çalışmasına toplamda 144 öğrenci katılmıştır. Anket soruları hazırlanırken öğrencilerin yaşları ve algı düzeyleri dikkate alınarak soruların kısa ve anlaşılır olmasına özen gösterilmiştir. Örneklemlere yöneltilen 30 adet soruyla, sahip oldukları vergi algısı ve bu algıyı belirlediği düşünülen değişkenler tespit edilmek istenmiştir. IBM SPSS Statistic 20.0 programı kullanılarak yapılan anket çalışmasında tüm sorulara frekans testi uygulanmış ve cevapların ağırlıklı dağılımları incelenmiştir. Ayrıca yapılan Chi-square analiziyle öğrencilerin verdikleri cevapların kendi içerisinde ilişkili olup olmadığı tespit edilmiştir. Anket çalışmasının analizleri sonucunda ise öğrencilerde vergi bilincinin oluşması noktasında en önemli faktörün "aile ve eğitim" olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Vergi bilinci üzerinde diğer faktörlerin etkisi incelendiğinde, örneklemlerin yaş almasıyla birlikte vergi bilincinin arttığı fakat cinsiyet, eğitim alınan okul türü ve ikamet edilen bölgenin ise vergi bilincine herhangi bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Vergi bilinci internet sayfasının oluşturulması, her yıl düzenli olarak vergi haftasının kutlanılması ve çocuklarda görsel hafızaya hitap edecek şekilde afişlerin tasarlanması ayrıca ders kitabı içeriklerinin üretilmesi gibi çocuklara vergi bilincini aşılamak amacıyla yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı ile yapılan görüşme sonucunda alanında uzman kişilerden; çocuklarda vergi bilinci oluşturmak için yapılan çalışmalar, vergi bilincini etkileyen faktörler, konunun temelinde nasıl bir yol izlenmesi gerektiği hakkında fikirler alınmıştır. Bu çalışmanın amacı 9-11 yaş grubunda yer alan ve Kırıkkale ilinde ikamet eden öğrencilerin vergi bilincini ve fiş-fatura bilincini ölçmektir. Gerekli tespitlerin yapılmasının en tarafsız ve gerçekçi yolu ise anket uygulamaları olduğu için öğrencilerin cevaplamasına yönelik 30 soruluk anket çalışması hazırlanmıştır. Çocuk yaştaki öğrencilerin vergi ve fiş-fatura bilincini etkilediği düşünülen demografik faktörlerin belirlenmesi, öğrencinin vermiş olduğu cevaplar arasındaki ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Anket uygulaması sonucunda elde edilen bulgular, ilgili tabloların ve grafiklerin yorumlanmasıyla detaylı biçimde açıklanmıştır.

The importance of social psychological factors cannot be ignored to ensure success in taxation. It is necessary to ensure voluntary compliance with tax by creating tax awareness especially from an early age. When the studies on tax perception and tax psychology are examined, we look that adults are the subject of studies in general, and very few studies covering children at a low age. For this reason, a questionnaire study was applied to determine the tax awareness of the students residing in Kırıkkale and studying in the 4th, 5th and 6th grades. A total of 144 students participated in the survey conducted in four schools, three of which are public schools and one private school. While preparing the questions for the survey, attention was paid to keep the questions short and understandable, taking into account the ages and perception levels of the students. With 30 questions directed to the samples, it was aimed to determine the tax perception they have and the variables that are thought to determine this perception. In the survey study conducted using IBM SPSS Statistic 20.0 program, the frequency test was applied to all questions and the weighted distributions of the answers were examined. In addition, with the Chi-square analysis, it was determined whether the answers given by the students were related within themselves. As a result of the analysis of the survey study, it was concluded that the most important factor in the formation of tax awareness in students is "family and education". When the effect of other factors on tax awareness was examined, it was determined that tax awareness increased with the age of the samples, but gender, type of school and the region of residence did not have any effect on tax awareness. There are studies carried out to instill tax awareness in children, such as the creation of the Tax Awareness website, the regular celebration of the tax week every year, the design of posters to appeal to the visual memory of children, and the production of textbook. As a result of the interview with the Revenue Administration, opinions were received from experts in the field about; ideas were taken about the studies carried out to create tax awareness in children, the factors affecting tax awareness, and how to proceed on the basis of the subject. The aim of this study is to measure the tax awareness and receipt-invoice awareness of students in the 9-11 age group and residing in Kırıkkale. For the most objective and realistic way of making the necessary determinations is the survey applications, a 30 question survey was prepared for the students to answer. It is aimed to determine the demographic factors that are thought to affect the tax and receipt-invoice awareness of child students and to determine the relationship between the answers given by the student. The findings obtained as a result of the survey application were explained in detail by interpreting the relevant tables and graphics.