Türk kamu ihale sisteminde dijital dönüşüm: Bir e-devlet projesi olarak elektronik ihale

Abstract

Günümüzde küreselleşme ile birlikte bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimi, teknolojinin hayatın her alanında kullanılması devletin de sanallaşmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Bilişim ve iletişim teknolojilerinin potansiyel faydaları, dünya genelinde hem ülkeleri hem uluslararası kuruluşları teknolojiye dayalı devlet tasarımının oluşturulması amacıyla çözüm arayışlarına yöneltmektedir. Kamu hizmetlerinin teknolojinin gelişiminden faydalanarak dijital ortamdan sunulması ile daha katılımcı, daha şeffaf, daha efektif ve hızlı bir yönetim söz konusu olmaktadır. Bu doğrultuda bilgi ve teknolojinin, şeffaflık ve güvenilirliğe olan yadsınamaz katkısının da etkisiyle, iş süreçleri ve teknoloji unsurlarında gerçekleşen "dijital dönüşüm süreci" kamu alımlarını da etkisi altına almıştır. Bu gelişmeyle birlikte kamu alım sürecinin dijitalleşmesi dünyada kaçınılmaz hale gelmiştir. Kamu alımlarında alım sürecinin tüm aşamalarının dijitalleştirilmesi ile kamu sektörü performansının iyileştirilmesi, ulusal rekabet gücünün arttırılması, ekonomik kalkınmanın hızlandırılması gibi mali hedeflerle birlikte sürdürülebilir olabilmektedir. Kamu alımlarının sosyal ve politik hedeflerin gerçekleştirilmesi hususunda ayrıca bir rolü olduğu dikkate alındığında, kamu alımları yoluyla söz konusu hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için atılan adımların en önemlilerinden birinin, alım sürecinin tüm aşamalarının dijitalleştirilmesi olacağı aşikârdır. Bu bağlamda idarenin gereksinimi ile başlayan ve idare ile üzerine ihale bırakılan kişi arasında mukavelenin imza edilmesiyle tamamlanan ihale sürecinin mukavele öncesi ve mukavele sonrası safhaları da içerecek şekilde bütünüyle dijital ortamda gerçekleştirilmesi, kamusal alımlarda hedeflenen etkinlik ve verimliliğin arttırılmasında en mühim vasıta olarak addedilmektedir. Klasik ihale yapım yöntemine görece zaman ve kaynak kullanımına ilişkin tasarruf sağlayan "Elektronik ihale"; kamu ihale sisteminde bir ihale yapım tekniği olarak çok ciddi ve mühim yenilikler sunmaktadır. Fakat ihale süreçlerinin bütünüyle elektronik ortamda gerçekleştirilememesi, tüm ihale usullerinin elektronik ortamda uygulanamaması, mevzuatın sıklıkla değişmesi ve güncel olarak takibinin zorlukları gibi nedenlerden dolayı e-ihale tam anlamıyla etkin ve verimli olarak kullanılamamaktadır. Bu durum, sorun ve çözümlerine yönelik ele alınması gereken bir husus olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, bilgi iletişim teknolojilerinin devlet hizmetlerinde kullanımına, e-devlet uygulamalarına, kamu alımlarında elektronik araçların önemine, e-ihale sisteminden sağlanacak faydalara, Avrupa Birliği uygulamaları ve müktesebatında elektronik kamu alımlarının rolüne, bu alanda başarılı ülkelerden uygulama örneklerine, Türkiye'deki elektronik kamu alımlarının gelişimine, elektronik ihale uygulamaları, özellikleri, kapsamı ve e-ihalenin geleceği itibarıyla değerlendirilmesine yer verilmiştir. Bununla birlikte kamu idarelerince elektronik ihale uygulamasının arttırılması amacıyla, Türkiye'de kamu ihalelerinde geleneksel ihale yönteminden elektronik ihale yöntemine geçişte ne gibi sorunlar olduğu, elektronik ortamda yapılan ihalelerin toplam ihaleler içerisindeki payının artırılması için neler yapılması gerektiği, kamu idarelerince yapılacak ihalelerde elektronik ihalenin fazla tercih edilmemesine ya da uygulanmamasına ilişkin sorunlar tespit edilerek bunlara ilişkin çözüm önerileri getirilmiştir.

Today, with the globalization, the rapid development of information and communication technologies and the use of technology in all areas of life have made the state virtualization inevitable. The potential benefits of information and communication technologies lead both countries and international organizations around the world to seek solutions to create a technology-based state design. A more participatory, more transparent, more effective and fast management is possible with the provision of public services from the digital environment by taking advantage of the development of technology. In this direction, with the effect of the undeniable contribution of information and technology to transparency and reliability, the "digital transformation process" in business processes and technology elements has also affected public procurements. With this development, the digitalization of the public procurement process has become inevitable in the world. It can be sustainable with fiscal targets such as improving public sector performance, increasing national competitiveness, and accelerating economic development by digitizing all stages of the procurement process in public procurement. Considering that public procurement has an additional role in the realization of social and political goals, it is obvious that one of the most important steps taken to achieve these goals through public procurement will be the digitization of all stages of the procurement process. In this context, the realization of the tender process, which started with the need of the administration and completed with the signing of the contract between the administration and the person awarded the tender, in a completely digital environment, including the pre-contract and post-contract phases, is considered to be the most important tool in increasing the efficiency and productivity targeted in public procurement. "Electronic tender", which saves time and resources relative to the classical tender making method; It offers very serious and important innovations as a tender making technique in the public procurement system. However, e-procurements cannot be used effectively and efficiently due to reasons such as the fact that the tender processes cannot be carried out completely electronically, that all tender procedures cannot be applied electronically, the legislation is frequently changed and the difficulties of following up on a daily basis. This situation is considered as an issue that needs to be addressed for its problems and solutions. The work in this regard, information communication technologies to use in government services, e-government applications, the importance of electronic means in public procurement, the benefits will be provided from the e-procurement system, European Union practices and the role of electronic public procurement in the acquis, the best practices of successful countries in this area, electronic in Turkey development of public procurement, electronic procurement practices, features, scope and evaluation of e-procurement in terms of its future. However, in order to increase public administrations electronic procurement application in public tenders in Turkey traditional auction method from that what problems in the transition to the electronic auction method electronically made the tenders total tender in the share that should be done in order to increase, the more preferred the electronic procurement tenders to be carried by public authorities to The problems related to the implementation or non-implementation were identified and solutions were suggested for them.