İslamiyet öncesi ve sonrası Türk devletlerinde devlet ve vergi anlayışı: İslam dininin Türk devlet ve vergi geleneğine etkisi

Abstract

İnsanların bir arada yaşama ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkan ve bin yıllardır varlığını koruyan devlet ve vergi mefhumları hakkında günümüz manaları ile değerlendirme yapmak her yönü ile eksik kalacaktır. Devlet ve vergi kavramları, tarihi bir vaka olarak sürekli gelişen, güncellenen, farklı toplumlarda farklı manalar yüklenebilen ve dönemler itibari ile siyasi tartışmaların odak noktası haline gelmiş müesseseler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilinen beş bin yılık Türk tarihinde teşkilatçı gelenekleri ile onlarca devlet kuran Türk milleti açısından devlet ve vergi kavramlarının diğer toplumlara nazaran ayrı bir öneme sahip olduğu açıktır. Bu noktada milattan önceki devirlerde oluşan, gelişen ve mevcut devletimize miras kalan devlet ve vergi geleneğini tarihi seyri itibari ile ortaya koymak elzemdir. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde var olan devlet ve vergi anlayışı, İslam dininin kabulü ile birlikte pek tabii değişim sürecine girmiştir. Öyle ki İslam dininin kabul edilmesi ile birlikte Türk devletlerinde meydana gelen değişimlerin başında şüphesiz devlet yönetimi gelmiştir. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde devlet olgusunun İslamiyet'in kabulünden sonra uğradığı değişimler ile birlikte; İslamiyet'in vergiye bakış açısı yönüyle, Türk devletlerinde var olan vergileme anlayışını ne yönde ve ne miktarda etkilediği, bu durumun uygulamaya nasıl yansıdığının vurgulanması bu çalışmanın amacını oluşturmuştur.

The evaluation of the notions of state and taxation, which originated in response to the requirements of people to live together and have survived for thousands of years, with today's intentions would be incomplete in every sense. As a historical occurrence, the notions of state and taxation arise as institutions that are always evolving and modernizing, that might be assigned to different meanings in different cultures, and that have become the focus of political conflicts over time. The Turkish nation, which has formed hundreds of states with its organizational traditions in the known Turkish history of five thousand years, clearly values the notions of state and taxation uniquely than other civilizations. In terms of its historical course, it is critical to present the state and taxation tradition, which was founded and developed prior to Christ and inherited from our modern state. After converting to Islam, the notion of state and taxation that existed in pre-Islamic Turkish states has inevitably undergone a transformation. The state government was unquestionably at the forefront of the changes that occurred in the Turkish States with the embrace of Islam. The aim of the present study is to highlight the ways and extent to which the concept of taxation was influenced in Turkish states, and how this circumstance manifests itself in practice along with the changes in state phenomena in pre-Islamic Turkish states following the adoption of Islam through the Islamic perspective on taxation.