Çevresel güvenlik ve enerji arz güvenliği bağlamında Türkiye'nin enerji politikası

Abstract

Enerji, yaşamın sürdürülebilmesi için gerekli olan temel kaynaklardan birisidir. Özellikle yerleşik hayata geçilmesiyle birlikte kullanım alanı artan enerji vazgeçilemez bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde enerjiye duyulan ihtiyacın kesintiye uğramadan, güvenilir, temiz, sürekli ve uygun fiyatlı olarak sağlanabilmesi ön plana çıkmaktadır. Bu durum karşımıza enerji arz güvenliği kavramını çıkarmaktadır. Bunun yanında, enerji kullanımının yenilenemeyen kaynaklardan sağlanması çevrenin zarar görmesine yol açmakta, her geçen gün artan çevre sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu durumda çevresel güvenlik kavramını karşımıza çıkarmaktadır. Ülkeler hem yeterli enerji ulaşma hem de çevreyi koruma ihtiyaçlarından dolayı yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmişlerdir. Enerji ihtiyacının çok az bir kısmını karşılayabilen yenilenebilir enerji çevrenin korunması konusunda önemli görülmektedir. Ülkeler enerji politikalarını oluştururken öncelikli olarak enerji arz güvenliğine ve çevresel güvenlik kavramlarına öncelik vermektedirler. Türkiye'nin kuruluşundan 1970'li yıllara gelinceye kadar çevre konusu gündeminde olmamıştır. Öncelikle olan kalkınma olduğu için enerji ön planda tutulmuş, çevre sorunlarının insanlığı tehdit etmesiyle birlikte çevre ön plana çıkabilmiştir. Türkiye'nin günümüzdeki politikalarına bakıldığında gelişmekte olan bir ülke olarak enerji arz güvenliğini daha ön planda tutan ancak çevresel güvenliği de tamamen dışlamayan politikalara sahip olduğu görülmektedir. Bu çalışmada çevre, çevresel güvenlik, enerji, enerji arz güvenliği incelendikten sonra Cumhuriyet öncesinden başlayarak günümüze kadar olan sürede Türkiye'nin enerji ve çevre politikaları incelenmiştir. Türkiye'nin enerji ve çevre politikalarının kalkınma planlarına ve 2002'den günümüze kadar olan süreçte tek partinin olmasıyla ilişkin inceleme yapılan bu tez çalışması teorik bir içeriğe sahiptir. Veriler detaylı literatür taraması gerçekleştirerek toplanmıştır. Bulgular dikkate alındığında Türkiye'de enerji ve çevre politikalarında yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına öncelik verilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu tez çalışması mevcut durumu ortaya koyması, çevre ve enerji politikalarını dönemsel olarak analiz etmesi, uygulanan ve uygulanması gereken politikaları analiz etmesi dolayısıyla değerlidir.

Energy is one of the basic resources necessary to sustain life. Especially with the transition to settled life, energy, whose usage area has increased, emerges as an indispensable resource. Today, it comes to the fore that the need for energy can be provided without interruption, in a reliable, clean, continuous and affordable way. This situation reveals the concept of energy supply security. In addition, the use of energy from non-renewable sources causes damage to the environment, and environmental problems arise day by day. In this case, we encounter the concept of environmental security. Countries have turned to renewable energy sources due to their need to both reach sufficient energy and protect the environment. Renewable energy, which can meet a very small part of the energy need, is considered important in terms of environmental protection. Countries give priority to energy supply security and environmental security concepts while forming their energy policies. From the establishment of Turkey until the 1970s, the environmental issue was not on the agenda. Since the priority is development, energy has been kept in the foreground, and the environment has come to the fore as environmental problems threaten humanity. Considering the current policies of Turkey, it is seen that as a developing country, it has policies that prioritize energy supply security but do not completely exclude environmental security. In this study, Turkey's energy and environmental policies have been examined from the pre-Republican period to the present within the scope of environment, environmental security, energy, energy supply security. This thesis study, which examines the development plans of Turkey's energy and environmental policies and the fact that there is only one party in the process from 2002 to the present, has a theoretical content. Data were collected by performing a detailed literature review. Considering the findings, it is thought that priority should be given to domestic and renewable energy sources in energy and environmental policies in Turkey. This thesis study is valuable because it reveals the current situation, analyzes environmental and energy policies periodically, and analyzes the policies that are implemented and should be implemented.