Kara Fazlî Divanı'nda sosyal hayat

Abstract

Sosyal hayat, insanların yaşadıkları toplum içerisindeki bütün faaliyetlerini kapsayan bir ifadedir. Klasik Türk edebiyatı üzerine yapılmış sosyal hayat çalışmaları ise eserlerin doğduğu toplumun özelliklerini, şiirler üzerinden takip etmemiz açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada da XVI. Yüzyıl'a tanıklık etmiş şairlerden olan Kara Fazlî'nin Divanı'ndaki sosyal hayat unsurları incelenerek devrin atmosferine ışık tutmak amaçlanmıştır. Mustafa Özkat'ın "Kara Fazlî'nin Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin)" adlı yüksek lisans çalışması esas alınarak oluşturulan bu çalışmada, ilk önce Divan'da bulunan şiirler incelenmiş ve dönemin sosyal hayatına dair tespit edilmiş unsurlar fişlenmiştir. Sonrasında fişlenen bu unsurlar gruplandırılarak açıklanmış ve tezin bölümleri oluşturulmuştur. Giriş bölümünde; sosyal hayat çalışmaları, tezin önemi ve oluşum aşaması konularında bir girizgâh yapılmıştır. İkinci bölümde, tezkireler ve çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgiler dâhilinde şairin yaşadığı yüzyıl, hayatı, eserleri ve edebî görüşü hakkında bir bilgilendirme yapılmıştır. Üçüncü bölümde, Fazlî'nin Divanı'ndaki sosyal hayat unsurları incelenmiş ve bu bölüm yedi alt bölüme ayrılmıştır. İlk bölümde Osmanlı Devleti'nin o zamanki mevcut toplum yapısını oluşturan ve etki eden unsurlar; başta padişah olmak üzere şehzadeler, resmî ve dinî görevliler, meslek erbapları ve gündelik tipler incelenmiştir. İkinci bölümde, Türk kültüründe önemli olan âdetler, uygulama ve düşünce biçimleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde, devrin eğlence hayatına ve anlayışına değinilerek; eğlence meclisleri ve unsurları, Osmanlı Devleti'nde yapılan şenlikler ve törenler, spor ve oyun faaliyetleri aktarılmıştır. Dördüncü bölümde, o dönemde yaşayan insanlar tarafından kullanılan eşyalara yer verilmiştir. Beşinci bölümde, dönemin insanının nasıl giyindiğine ve giyim-kuşam unsurlarına değinilmiştir. Altıncı bölümde, Divan'da geçen çeşitli hastalık ve bu hastalıkları düzeltecek tedavi yöntemleri ile ilaçlar aktarılmıştır. Yedinci bölümde o dönemde hazırlanan yiyecek ve içeceklere değinilerek inceleme bölümleri sona erdirilmiştir. Sonuç bölümünde ise sosyal hayat çalışmalarının önemi üzerinde durularak; incelenen bütün unsurlarla ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Social life is an expression that covers all the activities of people in the society they live in. Social life studies on classical Turkish literature are of great importance in terms of following the characteristics of the society that the works were born, through poems. In this study, it is aimed to shed light on the atmosphere of the period by examining the social elements in the Divan of Kara Fazlî, one of the poets who witnessed the 16th century. In this study, which was prepared on the basis of Mustafa Özkat's master's study titled "Kara Fazlı's Life, Works, Literary Personality and Divan", first of all, the poems in the Divan were examined and the elements of Kara Fazlı's social life were determined. Afterwards, these elements were grouped and explained and the sections of the thesis were formed. In the introduction, introductory part has been made on social life studies, the importance of the thesis and its formation phase. In the second part, within the scope of the biographies and the information obtained from various sources, an information was given about the century in which the poet lived, his life, his works and his literary view. In the third part, the social life elements in Fazlî's Divan are examined and this part is divided into seven subsections. In the first part, the factors that formed and influenced the existing social structure of the Ottoman Empire at that time; First of all, the sultan, princes, official and religious officials, professionals and everyday types were examined. In the second part, the important customs, practices and ways of thinking in Turkish culture are examined. In the third chapter, by referring to the entertainment life and understanding of the period; entertainment assemblies and elements, festivities and ceremonies held in the Ottoman Empire, sports and game activities are conveyed. In the fourth chapter, the items used by the people living in that period are included. In the fifth chapter, how the people of the period dressed and the elements of clothing were mentioned. In the sixth chapter, various diseases in the divan, treatment methods and cures to correct these diseases are explained. In the seventh chapter, the examination sections were concluded by mentioning the food and beverages prepared at that time. In the conclusion part, by emphasizing the importance of social life studies; A general evaluation was made about all the examined elements.