Akbelen Köyü üzerine monografik bir araştırma ve ağız incelemesi

Abstract

Bu araştırma, teknolojik gelişmeler ve kitle iletişim araçlarının olumsuz etkilerine rağmen canlılığını koruyan sözlü kültür unsurlarından halk kültürü ve ağız özelliklerini tespit etmek ve incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla ağız özellikleri, örneklem yöntemiyle dört yerleşim yerinde ellibeş kişiden metin derlemesi yapılmış ve derlenen metinler yazıya aktarıp incelenmiştir. Ayrıca halk kültürü özelliklerinin tespiti ve incelemesi amacıyla örneklem yöntemiyle dört yerleşim yerinden 34 kişiden derlenen bilgiler yazıya aktarılmıştır. Son olarak halk edebiyatı ve hayat döngüsü içerisinde halk bilimi unsurları, inanışları ve uygulamaları tespit edilerek incelenmiştir. Araştırma bulgularında Akbelen ağzında Oğuz Türkçesinin gelişim süreci içinde olduğu gibi birçok Anadolu Ağzında da tespit edilen ses değişimleri yaygın olarak görülmektedir. Akbelen ağzının ünlü ve ünsüz uyumları açısından Eski Anadolu Türkçes ile aynı kullanıma sahip yönleri ile farklılık gösteren yönleri de tespit edilmiştir. Araştırmanın devamında Akbelen kültürüne bağlı halk edebiyatı ve hayat döngüsü içinde gelişen halkbilimi unsurları, inanışları ve uygulamalarının bazılarının tamamen unutulduğu bazılarının da yeni formlar kazanarak devam ettiği tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda Akbelen kültüründe geçiş dönemlerinden doğum, sünnet, evlenme ve ölüm ile ilgili inanış ve uygulamaların bazılarının unutulduğu bazılarının da yeni formlar kazanarak devam ettiği tespit edilmiştir. Ayrıca Akbelen ağzında Eski Anadolu Türkçesinde görülen yuvarlaklaşmaların eklerde varlığını sürdürdüğü tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tokat, Akbelen Köyü, Dil, Diyalekt, Halk İnanışları.

This research was carried out in order to determine and examine the folk culture and dialect characteristics of Akbelen village in the oral culture elements that maintain their vitality despite the negative effects of technological developments and mass media. For this purpose, texts were compiled from fifty-five people in four settlements using dialect characteristics and sampling method, and the compiled texts were transcribed. In order to determine and examine the characteristics of folk culture, the information collected from 34 people from four settlements by sampling method was transferred to the article. Finally, folklore elements, beliefs and practices in folk literature and life cycle were determined and examined. In the research findings, as in the development process of Oghuz Turkish in Akbelen dialect, sound changes detected in many Anatolian Dialects are common. In terms of vowel and consonant harmony, Akbelen dialect has the same usage with Old Anatolian Turkish and its different aspects have been determined. In the continuation of the research, it was determined that some of the folklore elements, beliefs and practices that developed in the folk literature and life cycle in Akbelen culture were forgotten and some continued by gaining new forms. As a result of this study, it has been determined that some of the beliefs and practices related to birth, circumcision, marriage and death from the transitional periods in Akbelen culture were forgotten and some of them continued by gaining new forms. In addition, it has been determined that the roundings seen in Old Anatolian Turkish in the Akbelen dialect continue to exist in the affixes. Keywords: Tokat, Akbelen Village, Language, Dialect, Folk Beliefs.