COVID-19 şüphesi nedeniyle pandemi polikliniğine başvuran hastalarda kardiyak etkilenmenin araştırılması

Abstract

Giriş ve amaç: Elektrokardiografi (EKG), kardiyovasküler hastalıkların tanısında kullanılan temel tanı yöntemidir. EKG çekimi sırasında ortaya çıkan dalgaların, mesafelerin, ritmin ve hızın değerlendirilmesi ile birçok kardiovasküler hastalık hakkında fikir sahibi olunabilir. COVID-19 virüsü kardiovasküler sistem üzerinde yıkıcı etkileri olabilen bir virüstür. COVID-19'un kardiovasküler sistem üzerinde oluşturduğu hasar, virüsün direk ve indirek (sekonder hasar) etkileriyle açıklanabilir. COVID-19 akut koroner sendrom, miyokardit, çeşitli aritmiler, kalp yetmezliği, pulmoner emboli veya koagülasyon bozukluğu gibi birçok kardiovasküler komplikasyona neden olabilir. Bu komplikasyonlar ileri yaş, komorbidite ve yoğun bakım ihtiyacı gibi faktörlerle birleştiğinde ölümcül sonuçlar ortaya çıkar. Hastalarda oluşan kardiovasküler komplikasyonlar High sensitive kardiyak Troponin (hs-cTn), kreatin kinaz (CK), Brain-Natriüretik peptid (BNP) ve D-dimer gibi belli laboratuvar belirteçlerinin yanı sıra EKG bulgularıyla da gösterilebilir. Bu çalışmada, COVID-19 şüphesi ile pandemi polikliniğine başvuran göğüs ağrılı hastalarda kardiak etkilenme olup olmadığı EKG bulgularına bakılarak araştırmak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışma Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Pandemi Polikliniğine COVID-19 şüphesi ve göğüs ağrısı şikâyeti nedeniyle başvuran hastalar üzerinde prospektif olarak yapıldı. Hastalar nazofarengeal örnekleme ile alınan PCR sonucuna göre PCR sonucu pozitif (+) ve negatif (-) olmak üzere iki gruba ayrıldı. Tüm katılımcıların demografik özellikleri, başvuru şikayetleri ve şikayetlerinin mevcudiyet süresi, fizik muayene bulguları, laboratuvar sonuçları ve EKG bulguları kaydedildi. PCR sonucu (+) olan hastalar, 15. günde kontrole çağırılarak yeniden EKG çekimi yapıldı ve bulgular kaydedildi. Elde edilen veriler SPSS 21.0 programında analiz edildi. p <0.05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Bulgular: Çalışmaya pandemi polikliniğine başvuran 50 PCR sonucu pozitif ve 50 PCR sonucu negatif hasta dahil edildi. Tüm hastaların yaş ortalaması 52.30±16.02 (aralık:21-94) /yıl ve %56'sı kadındı. PCR sonucu (+) olan hastalarla PCR sonucu (-) olan hastalar arasında yaş ve cinsiyet bakımından farklılık saptanmadı (Sırasıyla p=0.116; 0.687). Hastaların %89'unun özgeçmişinde herhangi bir hastalık veya ilaç kullanma öyküsü yoktu. Göğüs ağrısı dışında, en sık izlenen başvuru şikayeti halsizlik/kırgınlık (%50) iken, bunu miyalji/artralji (%39) ve dispne (%23) takip ediyordu. COVID-19 semptomları hastaların %61'inde 2-3 gündür mevcuttu. Ateş, nabız, solunum sayısı, sistolik kan basıncı, diyastolik kan basıncı ve oksijen saturasyonu bakımından her iki grup arasında farklılık saptanmadı. Başvuru Troponin düzeyi PCR sonucu (+) olan hastalarda PCR (-) olanlara göre anlamlı olarak daha yüksekti (p <0.001). PCR sonucu (-) hastaların başvuru anında ölçülen Beyaz küre, Lenfosit ve Ca++ düzeyi PCR sonucu (+) olanlara göre anlamlı olarak daha yüksekti (Sırasıyla p <0.001; 0.011; 0.030). Başvuru EKG'de ST-T değişikliği saptanma oranı PCR sonucu (+) olan hastalarda (%38), PCR sonucu (-) olanlara (%16) göre anlamlı olarak daha yüksekti (p=0.023). PCR sonucu (+) olan hastaların başvuru EKG'sinde P-dalga amplitüdü ve ortalama kalp hızı değeri 15. gün EKG'sinden anlamlı olarak daha yüksekti (Sırasıyla p=0.038; <0.001). Sonuç: Elde ettiğimiz sonuçlar, COVID-19 hastalarında kardiyak bir etkilenme olduğunu ve bu etkilenmenin EKG bulguları veya cTn vasıtasıyla gösterilebileceğini düşündürmektedir. COVID-19 hastalarının başvuru anında mutlaka EKG başvuru değerlendirilmesi yapılmalı ve ilerleyen günlerde tekrarlanmalıdır. EKG bulgularının COVID-19 hastalarının tanı ve yönetimindeki yerini destekleyecek daha geniş vaka sayılı çalışmalara ihtiyaç vardır. Anahtar kelimeler: COVID-19, Elektrokardiyografi, Acil servis, Troponin

Introduction and aim: Electrocardiography (ECG) is a basic technique used in the diagnosis of cardiovascular diseases. The evaluation of the waves, distances, rhythm, and velocity occurring during ECG recording yields information about numerous cardiovascular diseases. COVID-19 virus have destructive effects on the cardiovascular system. The damage caused by COVID-19 to the cardiovascular system can be explained in terms of the direct and indirect (secondary) effects of the virus. COVID-19 can result in several cardiovascular complications, including acute coronary syndrome, myocarditis, various arrhythmias, heart failure, pulmonary embolism, and coagulation disorder. These complications can cause fatal results when combined with factors such as advanced age, comorbidity, and intensive care requirement. The cardiovascular complications caused in patients can also be shown with ECG findings in addition to specific laboratory markers such as high-sensitivity cardiac troponin (hs-cTn), creatine kinase (CK), brain-natriuretic peptide (BNP), and D-dimer. The aim of this study was to investigate the presence of cardiac involvement in patients with chest pain presenting to the pandemic outpatient clinic with suspected COVID-19 by examining their ECG findings. Materials and Methods: This study was conducted prospectively with patients presenting to the Kırıkkale University Medical Faculty Pandemic Clinic, Turkey, with chest pains and suspected COVID-19. Patients were divided into two groups based on PCR results from nasopharyngeal specimens: PCR positive (+), and PCR negative (-). All participants' demographic characteristics, presentation symptoms and duration thereof, physical examination findings, laboratory results, and ECG findings were recorded. PCR (+) patients were invited for control check-ups after 15 days and underwent repeat ECG examinations, the results of which were recorded. The data obtained were analyzed on SPSS 21.0 software. p values <0.05 were considered significant. Results: Fifty patients with positive PCR results and 50 negative PCR results admitted to the pandemic outpatient clinic were included in the study. The patients' mean age was 52.30±16.02 years (range 21-94) and 56% were women. No significant difference was observed between the PCR (+) and (-) patients in terms of age or gender (p=0.116 and 0.687, respectively). No history of any disease or drug use was present in 89% of patients. Apart from chest pain, the most common presentation symptom was weakness/malaise (50%), followed by myalgia/arthralgia (39%), and dyspnea (23%). COVID-19 symptoms had been present for 2-3 days in 61% of patients. No difference was determined between the groups in terms of fever, hear rate, respiration rate, systolic and diastolic blood pressure, or oxygen saturation. However, presentation troponin levels were significantly higher in the PCR (+) patients compared to the PCR (-) patients (p <0.001). White blood cell, lymphocyte, and Ca++ levels at presentation were significantly higher in the PCR (-) patients (p <0.001, 0.011, and 0.030, respectively). The rate of ST-T change at presentation ECG was significantly higher in the PCR (+) patients (38%) than in the PCR (-) patients (16%) (p=0.023). P-wave amplitude and mean heart rate values at presentation ECG in the PCR (+) patients were significantly higher than at ECG at day 15 (p=0.038 and <0.001, respectively). Conclusion: Our results suggests that cardiac effects do occur in COVID-19 patients, and that these can be shown with ECG findings or by cardiac troponin. COVID-19 patients must undergo ECG evaluation at the time of presentation, and this must be repeated in subsequent days. Further studies with larger case numbers are now needed to support the place of ECG findings in the diagnosis and management of COVID-19 patients. Keywords: COVID-19, Electrocardiography, Emergency department, Troponin