Kronik baş ağrısı hastalarında ağrıyı tetikleyen faktörler ve baş ağrısı eğitiminin tedavideki yeri

Abstract

KRONİK BAŞ AĞRISI HASTALARINDA AĞRIYI TETİKLEYEN FAKTÖRLER VE BAŞ AĞRISI EĞİTİMİNİN TEDAVİDEKI YERİ ÖZET YOZGAT M, Kronik baş ağrısı hastalarında ağrıyı tetikleyen faktörler ve baş ağrısı eğitiminin tedavideki yeri, Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Uzmanlık Tezi, Kırıkkale, 2022. GİRİŞ ve AMAÇ: Baş ağrısı çocuklarda en sık görülen nörolojik sorundur. Kronik baş ağrıları çocukların günlük yaşamlarında, okul ve aktivitelerinde önemli kısıtlılığa yol açmaktadır. Baş ağrısı tipinin tanımlanması ve tedavi planının oluşturulması için ayrıntılı tıbbi öykü, fizik muayene şarttır ve gerekli ise sekonder patolojileri ayırt etmek için tanısal testler yapılabilir. Çocuklarda primer baş ağrısı tedavisinde kullanılan profilaktik ilaçlar çeşitli yan etkilere sahiptir ve etkinlikleri tartışmalıdır. Bu nedenle tedavide ağrıyı tetikleyen faktörlerin, ağrı sıklığının, günlük hayata etkisinin birlikte değerlendirildiği bir yaklaşım gerekmektedir. Bu yaklaşım sadece farmakolojik ajanları değil, aynı zamanda hastaya ve ailesine baş ağrısı tanısı hakkında bilgi verilmesi, ağrıyı başlatan durumlara dikkat etmesi, günlük tutması, yaşam stili değişiklikleri gibi baş ağrısı eğitimini de içermelidir. Bu çalışmanın amacı kronik baş ağrısı olan çocuklarda baş ağrısını tetikleyen faktörler ve baş ağrısı eğitiminin tedavide etkinliğinin değerlendirilmesidir. GEREÇ VE YÖNTEM: 1 Kasım 2019 ile 12 Ocak 2022 tarihleri arasında pediyatrik nöroloji polikliniğine kronik baş ağrısı nedeni ile başvuran hastalar retrospektif olarak tarandı. ICHD-3 tanı kriterlerine göre primer baş ağrısı tanısı alan ve verilerine ulaşılabilen 128 hasta çalışmaya dahil edildi. Bu hastalarda akut veya proflaktik tedaviye ağrının sıklığına ve yaşam kalitesine etkisine göre karar verilmişti. Tüm hastalara özellikle baş ağrısını tetikleyen faktörlere dikkat edilerek baş ağrısı eğitimi verilmiş ve baş ağrısı günlüğü tutmaları söylenerek takibe çağrılmışlardı. Çalışmada hastaların tanısı, ağrıyı başlatan faktörler ve tedavileri değerlendirildi. Tedavinin etkinliği baş ağrısı sıklığında en az %50 azalma şeklinde tanımlandı. BULGULAR: Hastaların yaş ortalaması 12,9 ± 3,4 yıl, kadın/erkek oranı 2,4/1 idi. Hastaların %78,9'ı migren, %10,2'si gerilim tipi baş ağrısı, %11,7'si ise diğer primer baş ağrıları tanısı almıştı. En sık tetikleyici faktörler sırasıyla stres/sıkıntı (%41,4), gürültü (%23,4), açlık (%21,9) ve uzun süre ekran başında kalmak (%21,9) idi. Hastaların %64,1'ine akut %35,9'una profilaktik tedavi başlanmıştı; %85'i baş ağrısı önerilerine uymuştu ve %89,5'inde önerilen tedaviler etkindi. Profilaktik tedavi ve akut tedavi grupları arasında tedavi etkinliği (p=0,320), baş ağrısı önerilerine uyum (p=0,512) açısından anlamlı farklılık izlenmedi. Baş ağrısı önerilerine uyan hastalar değerlendirildiğinde profilaktik ve akut tedavi grupları arasında tedavi etkinliği açısından farklılık yoktu (p=0,323). SONUÇ: Kronik baş ağrısı olan çocuklarda baş ağrısı önerilerine uyum varsa tedavi başarısı oldukça yüksektir. Hem akut hem de proflaktik tedavi gerektiren grupta önerilere uyum varsa tedavi etkinliği benzerdir. Baş ağrısı eğitimi ve önerileri kronik primer baş ağrılı çocuklarda tedavinin çok önemli bir parçasıdır. ANAHTAR KELİMELER: Kronik baş ağrısı, Primer baş ağrısı, Baş ağrısı eğitimi ve önerileri, Farmakolojik olmayan tedavi, Baş ağrısını tetikleyen faktörler

FACTORS TRIGGERING PAIN AND THE IMPORTANCE OF HEADACHE EDUCATION IN THE TREATMENT OF HEADACHE ABSTRACT INTRODUCTION AND AIM: Headache is the most common neurological disorder seen in pediatric patients. Headache has the potential to cause significant disability in children related to daily functioning, school, and activities. A comprehensive medical history and physical examination are essential for defining the type of headache and establishing a treatment plan and, if necessary, diagnostic tests can be performed to differentiate secondary pathologies. Prophylactic drugs used in the treatment of primary headache in children have various side effects and their effectiveness is controversial. For this reason, an approach that evaluates the factors that trigger pain, the frequency of pain and its effect on daily life is required in the treatment. This approach should include not only pharmacological agents, but also headache education such as informing the patient and her family about the diagnosis of headache, paying attention to the conditions that initiate the pain, keeping a diary, and lifestyle changes. The aim of this study is to evaluate the factors triggering headache in children with chronic headache and the effectiveness of headache education in the treatment. MATERIAL AND METHODS: One hundred and twenty-eight patients with chronic headache, admitted to a pediatric neurology clinic between 1 November 2019 to 12 January 2022, were evaluated, retrospectively. 128 patients who were diagnosed with primary headache according to ICHD-3 criteria and whose data could be accessed were included in the study. Acute or prophylactic treatment was determined according to the frequency of pain and the effect of pain on quality of life. Headache education was offered to all patients, paying particular attention to the factors that triggered the headache, and they were asked to keep a headache diary and were called for follow-up. In the study, the diagnosis of the patients, the factors that initiate the pain and their treatments were evaluated. The efficacy of treatment was defined as at least 50% reduction in headache frequency. RESULTS: The mean age of the patients was 12.9 ± 3.4. The female/male ratio in the study was 2.4/1. 78.9% of the patients were diagnosed with migraine, 10.2% with tension-type headache, 11.7% with other types of primary headaches. Stress/distress (41.4%), noise (23.4%), hunger (21.9%) and prolonged screen time (21.9%) were among the most common triggering factors for headache. 64.1% of the patients were treated with acute symptomatic treatment, 35.9% with prophylactic treatment. 85% of patients adhered to headache recommendations and treatment was effective in 89.5% of the patients. Treatment efficacy (p=0,320) and adherence to headache education and recommendation (p=0,512) was similar between the prophylactic treatment and acute treatment groups. When only patients who adherent to the headache education and recommendation were included, there was no difference in treatment efficacy between the prophylactic and acute treatment groups (p=0.323). CONCLUSION: If there is compliance with the headache recommendations in children with chronic headache, the success of treatment is quite high. If there is compliance with the recommendations in both acute and prophylactic treatment groups, treatment efficacy is similar. Headache education and recommendations is a very important part of the treatment in children with chronic primary headache. KEYWORDS: Chronic headache, Primary headache, Headache education and recommendations, Non-pharmacological treatment, Headache trigger factors