Kangal akkaraman ırkı koyunlarda etçi tip geliştirilmesi imkânları

Abstract

Bu çalışmanın amacı; Türkiye'nin yerli koyun ırkı olan Kangal Akkaramanlarda vücut yapısındaki farklılıktan yararlanılarak, tek verim yönlü (etçi) bir tip geliştirilme imkânının araştırılmasıdır. Çalışma, 2020-2022 yılları arasında Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Ulaş Tarım İşletmesi'nde (Sivas) yetiştirilen Kangal Akkaraman ırkı koyunlarda yapılmıştır. Çalışmanın kontrol grubu sütçü tip vücut yapısına (STVY) sahip koyun ve koçlar ile bunlardan doğan kuzulardan; deneme grubu ise etçi tip vücut yapısına (ETVY) sahip koyun ve koçlar ile bunlardan doğan kuzulardan oluşmaktadır. ETVY ve STVY gruplarına seçilen anaçlardan doğan kuzuların büyüme, besi performansı ve kesim- karkas özellikleri karşılaştırılmıştır. Çalışmada ETVY ve STVY gruplarında bulunan kuzuların ağırlıklarına ait en küçük kareler ortalamaları sırasıyla doğumda 5,62±0,05, 5,53±0,04 kg (p=0,169); 30. günde 14,58±0,14, 14,05±0,13 kg (p=0,006); 60. günde 22,39±0,23, 21,15±0,22 kg (p<0,001); 90. günde 29,93±0,29, 28,70±0,27 kg (p=0,002);180. günde 45,54±0,46, 42,69±0,45 kg (p<0,001); 270. günde 54,15±0,64, 51,05±0,65 kg (p=0,001); 360. günde ise 59,39±0,64, 55,41±0,66 kg (p<0,001) olarak belirlenmiştir. Gruplarda besi performansının karşılaştırılması amacıyla her iki gruptan on beşer baş kuzu besiye alınmış, besi başı ağırlığı ETVY grubunda 34,76±0,43 kg, STVY grubunda 34,85±0,30 kg olmuştur. Besi başından 46. güne kadar ETVY ve STVY gruplarında günlük canlı ağırlık artışı (GCAA) 0,289±0,013 kg ve 0,257±0,012 kg (p=0,022); 1 kg canlı ağırlık artışı için tüketilen kesif yem miktarı (1 kg CAATKYM) 4,990±0,225 kg ve 5,655±0,276 kg (p=0,020); besi başından 86. güne kadar GCAA 0,267±0,009 kg ve 0,261±0,008 kg (p=0,656); 1 kg CAATKYM ise 6,087±0,206 kg ve 6,103±0,189 kg (p=0,954) olarak tespit edilmiştir. Çalışmada ETVY ve STVY gruplarında kesim öncesi ağırlıkları sırasıyla 1. kesim ağırlığında 42,53±0,60 ve 42,80±0,33 kg (p=0,705); 2. kesim ağırlığında 54,52±0,29 ve 54,57±0,27 kg (p=0,903) olmuştur. ETVY ve STVY gruplarında 1. kesim ağırlığında, sıcak karkas randımanları %48,21±0,81 ve %47,80±0,59 (p>0,05); soğuk karkas randımanları %47,11±0,82 ve %46,35±0,62 (p>0.05); 2. kesim ağırlığında sıcak karkas randımanları %51,50±0,59 ve %49,24±0,97 (p>0.05); soğuk karkas randımanları %50,38±0,65 ve %48,29±0,95 (p>0.05) olarak belirlenmiştir. Kesim özelliklerinden, 1. kesim ağırlığında akciğerler ağırlığı STVY grubunda daha yüksek (p=0,040), 2. kesim ağırlığında ise sindirim organları boş ağırlığı ETVY grubunda daha yüksek (p=0,034) olarak belirlenmiş, bu özellikler dışındaki kesim özelliklerinin aynı kesim ağırlığında bulunan gruplarda benzer olduğu (p>0,05) tespit edilmiştir. ETVY ve STVY gruplarında sırasıyla 1. kesim ağırlığında karkasta et oranı %59,24±0,38, 58,55±1,30; kemik oranı %20,38±0,31, 21,39±0,63; yağ oranı %6,48±0,25, 5,51±0,41; kuyruk oranı %13,12±0,57, 14,35±0,74; böbrekler oranı %0,67±0,02, 0,74±0,02; böbrek leğen yağı IV oranı %0,48±0,06, 0,65±0,09; but oranı %32,21±0,23, 32,21±0,42; kol oranı %17,85±0,33, 16,87±0,36; sırt oranı %6,25±0,11, 6,31±0,23; bel oranı %5,02±0,12, 4,62±0,11; boyun oranı %6,28±0,29, 6,20±0,35; diğerleri oranı %18,26±0,33, 18,14±0,48; kabuk yağı kalınlığı 2,42±0,22, 2,24±0,23 mm; MLD kesit alanı 13,82±0,59, 13,65±0,35 cm2 olarak belirlenmiştir. ETVY ve STVY gruplarında sırasıyla 2. kesim ağırlığında karkasta et oranı %52,52±1,54, 52,33±0,94; kemik oranı %18,27±0,63, 19,14±0,55; yağ oranı %12,04±1,05, 10,56±0,66; kuyruk oranı %16,58±1,68, 17,36±1,36; böbrekler oranı %0,54±0,01, 0,59±0,05; böbrek leğen yağı oranı %1,05±0,14, 0,75±0,06; but oranı %29,55±0,72, 29,42±0,55; kol oranı %16,18±0,40, 16,77±0,32; sırt oranı %7,75±0,35, 7,14±0,07; bel oranı %5,28±0,18, 5,09±0,10; boyun oranı %5,07±0,25, 4,80±0,22; diğerleri oranı %18,42±0,67, 18,34±0,51; kabuk yağı kalınlığı 4,36±0,28, 3,17±0,38 mm; MLD kesit alanı 16,10±0,70, 15,45±0,70 cm2 olarak belirlenmiştir. Aynı kesim ağırlığında bulunan gruplarda, karkas özelliklerine ait oranların hepsinin benzer olduğu tespit edilmiştir (p>0,05). Besi çalışmasının, daha erken dönemlerde yapılması halinde daha iyi sonuçlara ulaşılabileceği düşünülmektedir. Bu çalışma sonucunda, hayvanların vücut yapısı ile verim kayıtlarının birlikte değerlendirilmesi durumunda Kangal Akkaramanda etçi bir tip geliştirilme ihtimalinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.

The aim of this study was to investigate the possibility of developing a single yield (meat-type) type by utilizing the difference in body structure in Kangal Akkaraman, a native sheep breed of Türkiye. The research was conducted at Ulaş State Farm (in Türkiye) between 2020-2022 years. The study's control group were the dairy-type body structure (DTBS) sheep and their lambs. The test group were the meat-type body structure (MTBS) sheep and their lambs. Growth, fattening performance, and slaughter-carcass characteristics of lambs born from the sheep were compared between MTBS and DTBS groups. The least squares means of the MTBS and DTBS groups were 5.62±0.05 and 5.53±0.04 kg at birth (p=0.169); 14.58±0.14 and 14.05±0.13 kg on 30th day (p=0.006); 22.39±0.23 and 21.15±0.22 kg on 60th day (p<0.001); 29.93±0.29 and 28.70±0.27 kg on 90th day (p=0.002); 45.54±0.46 and 42.69±0.45 kg on 180th day (p<0.001); 54.15±0.64 and 51.05±0.65 kg on 270th day (p=0.001); and 59.39, 55.41 kg on 360th day, respectively exact (p<0.001). In order to compare the fattening performance of the groups, fifteen lambs from each group were taken to fattening. The starting weight of fattening was 34.76±0.43 kg in the MTBS group and 34.85±0.30 kg in the DTBS group. From the beginning of fattening to the 46th day, daily live weight gain was 0.289±0.013 kg and 0.257±0.012 kg (p=0.022) in the MTBS and DTBS groups; the feed conservation ratio was determined as 4.990±0.225 kg and 5.655±0.276 kg (p=0.020). From the beginning of fattening to the 86th day, daily live weight gain was 0.267±0.009 kg and 0.261±0.008 kg (p=0.656) in the MTBS and DTBS groups; the feed conservation ratio was determined as 6.087±0.206 kg and 6.103±0.189 kg (p=0.954). Pre-slaughter weights in the MTBS and DTBS groups were 42.53±0.60 and 42.80±0.33 kg at the 1st slaughter weight (p=0.705) and were 54.52±0.29 and 54.57±0.27 kg the 2nd slaughter weight respectively (p=0.903). Hot dressing percentages were 48.21±0,81% and 47.80±0.59%, cold dressing percentages were 47.11±0.82% and 46.35±0.62% in the 1st slaughter weight in the MTBS and DTBS groups (p>0.05), respectively hot dressing percentages were 51.50±0.59% and 49.24±0.97%, cold dressing percentages were 50.38±0.65% and 48.29±0.95%, at 2nd slaughter weight and similar averages were determined in the groups with the same slaughter weight (p>0.05). For the slaughter characteristics, the weight of the lungs at the 1st slaughter weight was higher in the DTBS (p=0.040), and at the 2nd slaughter weight, the empty weight of the digestive organs was higher in the MTBS group (p=0.034). It was determined that slaughter characteristics other than these characteristics were similar in groups with the same slaughter weights (p>0.05). In the VI first slaughter weight, in the MTBS and DTBS groups, respectively; the lean ratio in carcass was 59.24±0.38, 58.55±1.30%; bone ratio 20.38±0.31, 21.39±0.63%; fat ratio 6.48±0.25, 5.51±0.41%; tail ratio 13.12±0.57, 14.35±0.74%; kidney rate 0.67±0.02, 0.74±0.02%; kidney pelvis fat ratio 0.48±0.06, 0.65±0.09%; leg rate 32.21±0.23, 32.21±0.42%; foreleg ratio 17.85±0.33, 16.87±0.36%; back ratio 6.25±0.11, 6.31±0.23%; loin ratio 5.02±0.12, 4.62±0.11%; neck ratio 6.28±0.29, 6.20±0.35%; remaining of carcass rate 18.26±0.33, 18.14±0.48%; back fat thickness 2.42±0.22, 2.24±0.23 mm; loin eye areas was determined as 13.82±0.59, 13.65±0.35 cm2 . In the second slaughter weight, in the MTBS and DTBS groups, respectively; the lean ratio in carcass was 52.52±1.54, 52.33±0.94%; bone ratio 18.27±0.63, 19.14±0.55%; fat ratio 12.04±1.05, 10.56±0.66%; tail ratio 16.58±1.68, 17.36±1.36%; kidneys rate 0.54±0.01, 0.59±0.05%; kidney pelvis fat ratio 1.05±0.14, 0.75±0.06%; leg rate 29.55±0.72, 29.42±0.55%; foreleg ratio 16.18±0.40, 16.77±0.32%; back ratio 7.75±0.35, 7.14±0.07%; loin ratio 5.28±0.18, 5.09±0.10%; neck ratio 5.07±0.25, 4.80±0.22%; remaining of carcass rate 18.42±0.67, 18.34±0.51%; back fat thickness 4.36±0.28, 3.17±0.38 mm; loin eye areas were determined as 16.10±0.70, 15.45±0.70 cm2 . It was found that the ratios of carcass characteristics were all similar in groups with the same slaughter weight (p>0.05). It is thought that better results can be achieved if the fattening study is carried out in earlier periods. As a result of this study, it has been concluded that if the body structure of the sheeps and the yield records are evaluated together, the possibility of developing a meat type in Kangal Akkaraman is high