Akkaraman ve lalahan koyununun (kıvırcık x akkaraman G1) doğum dönemindeki vücut kondisyon skoru ve canlı ağırlığının kuzularda doğum ağırlığı üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışmada Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Üretim ve İşletme Bölümü, Koyun-Keçi Yetiştirme Şubesindeki 2020-2021 doğum döneminde Akkaraman ve Lalahan (Kıvırcık x Akkaraman G1) koyunlar ve bu koyunlardan 2021 yılı Şubat-Mayıs ayları içerisinde doğan 100 baş kuzu kullanılmıştır. Akkaraman ve Lalahan koyunlarında yaş, sıfat dönemi ve doğum sonrası canlı ağırlık ile doğum dönemindeki vücut kondisyon skorunun (VKS) bu koyunlardan doğan kuzularda canlı doğum ağırlığı üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla farklı yaş (2-7 yaşlı), VKS (1,0, 1,5, 2,0, 2,5, 3,0, 3,5, 4,0) ve canlı ağırlığa sahip (hafif-orta-ağır) olarak gruplanan Akkaraman ve Lalahan genotipi koyunlardan doğan 29 Akkaraman 71 Lalahan olmak üzere toplam 100 baş kuzu kullanılmıştır. Kuzuların canlı doğum ağırlıkları üzerine ana ırkı, yaşı, sıfat dönemi canlı ağırlığı, doğum sonrası canlı ağırlığı ve doğum VKS etkileri CRT (Classification and Regression Tree, Sınıflandırma ve Regresyon Ağacı) yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada Akkaraman ve Lalahan koyunlarında canlı ağırlık (elde sıfat-doğum) ve doğumda VKS ortalamaları sırasıyla 59,17±1,20 ve 54,07±0,77 kg (p=0,001); 61,58±1,43 ve 59,05±0,92 kg (p=0,142); 2,69±0,08 ve 2,82±0,05 (p=230) olarak bulunmuştur. Kuzuların canlı doğum ağırlıkları sırasıyla, Akkaraman ve Lalahan kuzularında; 4,95±0,14 ve 4,75±0,09 kg olarak belirlenmiş ve genotipler arasında istatiksel açıdan herhangi bir farklılık görülmemiştir (p=0,025). İncelenen parametrelerden kuzu canlı doğum ağırlığı ile anaya ait faktörler arasında çeşitli düzeylerde pozitif ilişki bulunmuştur. Ana sıfat dönemi canlı ağırlığı ile kuzu canlı doğum ağırlığı arasında orta düzeyde (r=0,48, p=0,008), ana doğum canlı ağırlığı ile kuzu canlı doğum ağırlığı arasında orta düzeyde (r=0,40, p=0,031) ve ana VKS değerleri ile kuzu canlı doğum ağırlığı arasında orta düzeyde (r=0,54, p=0,003) pozitif korelasyon belirlenmiştir. Analara ait değerler kendi içlerinde incelendiğinde ise farklı önem düzeylerinde pozitif ilişkiler gözlenmiştir. Ana sıfat dönemi canlı ağırlığı ile doğum canlı ağırlığı arasında çok yüksek (r=0,93, p<0,001), VKS değerleri ile yüksek (r=0,70; p<0,001); ana doğum canlı ağırlığı ile VKS değerleri arasında yüksek pozitif korelasyon belirlenmiştir (r=0,68, p<0,001). Çalışmanın sonucunda, ana yaşı, sıfat dönemi ve doğum sonrası canlı ağırlık ile vücut kondisyon skoru her iki ırkta da kuzu doğum ağırlığı üzerine çeşitli düzeylerde etkili olurken ana VKS değerlerinin en fazla doğum dönemi canlı ağırlıktan etkilendiği; ikinci dereceden ise ana sıfat dönemi canlı ağırlığı ile ilişkili olduğu görülmüştür. Kuzularda canlı doğum ağırlığı üzerine ise en etkili faktörün tüm genotipler incelendiğinde doğum tipi olduğu, Lalahan genotipinde ise tek doğanların ana yaşından da etkilendiği belirlenmiştir. Kuzu eti üretimi amacıyla oluşturulan Lalahan genotipinin literatür çalışmalarından daha yüksek değerler vermesi nedeniyle, yapılan ıslah çalışmasının amacına ulaştığı söylenebilir.

In this study, Akkaraman and Lalahan (Kivircik x Akkaraman G1) ewes and 100 lambs born from these ewes in February-May 2021 were used in the 2020-2021 birth period in the Directorate of International Livestock Research and Training Center, Production and Management Department, Sheep-Goat Breeding Branch. It was aimed to investigate the effects of age, mating period and postpartum live weight, and body condition score (BCS) at birth on live birth weight in lambs born from Akkaraman and Lalahan ewes. For this purpose, 100 lambs, 29 Akkaraman and 71 Lalahan, born from sheep, which have different ages (2-7 years old), BCS (1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0) and live weight (light-medium-heavy) were used. The effects of dam breed, age, body weight at mating period, postparum body weight and body condition score on live birth weights of lambs were examined by CRT (Classification and Regression Tree) method. The mean body weight (controlled or hand mating) and BCS at lambing in Akkaraman and Lalahan sheep were found as 59.17±1.20 and 54.07±0.77 kg, (p<0.001); 61.58±1.43 and 59.05±0.92 kg (p>0.05); 2.69±0.08 and 2.82±0.05 (p>0.05) respectively. Live birth weights of lambs were determined as in Akkaraman and Lalahan lambs as 4.95±0.14 and 4.75±0.09 kg; respectively. There was no statistical difference between genotypes (p>0.05). Among the parameters examined, a positive correlation was found between lamb live birth weight and maternal factors at various levels. There were medium positive correlations between maternal mating period live weight and lamb live birth weight (r=0.48, p=0,008), between maternal weight at lambing and lamb live birth weight (r=0.40, p=0,031), and between maternal BCS values and lamb live birth weight (r=0.54, p=0,003). When the values of the mothers were examined within themselves, positive correlations were observed at different levels of importance. There were high correlations between mating period's live weight and weight at lambing (r=0.93, p<0,001), between mating period's live weight and BCS (r=0.70, p<0,001) and between weight at lambing and BCS (r=0.68, p<0,001). As a result of the study, while maternal age, mating period, postnatal live weight and BCS of sheep were effective on lamb birth weight at various levels in both breeds, while dam BCS were mostly affected by weight at lambing. It was also found to be related to the live weight at mating period with second degree. When all genotypes were examined, the most effective factor on live birth weight in lambs was birth type. It was determined that the Lalahan genotype was also affected by the maternal age of singletons. Since the Lalahan genotype, which was bred for the purpose of lamb meat production, gave higher values than the literature studies, it was another output of the study, and it can be said that the breeding study achieved its purpose.