Üniversite öğrencilerinde oniomanianın depresyon ve benlik saygısı aracılığı ile yordanması

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı; üniversite öğrencilerinde görülen oniomanianın, depresyon ve benlik saygısı ile ne ölçüde yordanabildiğini belirlemektir. Araştırmaya 18-25 yaş aralığında 305 kadın ve 146 erkek olmak üzere toplamda 451 kişi katılmıştır. Verilerin toplanması adına 'Kişisel Bilgi Formu', 'Kompulsif Satın Alma Ölçeği', 'Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği' ve 'Beck Depresyon Ölçeği' kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise SPSS 26 programı kullanılmış olup korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-Testi, ANOVA ve Regresyon Analizleri uygulanmıştır. Analizler sonucunda depresyon ve benlik saygısının birlikte; kompulsif satın almaya ilişkin toplam varyansın yaklaşık %049'unu, pişmanlık alt boyutuna ilişkin toplam varyansın %069'unu, zorunluluk alt boyutuna ilişkin toplam varyansın %031'ini, bütçe alt boyutuna ilişkin toplam varyansın %035'ini ve duygu durumu alt boyutuna ilişkin toplam varyansın %032'sini açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Kompulsif satın alma, depresyon ve benlik saygısı düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülürken Kompulsif Satın Alma Ölçeği alt boyutlarından, zorunluluk ve duygu durumu düzeylerinin erkeklerde daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gelir düzeyinin kompulsif satın alma, depresyon ve benlik saygısını anlamlı bir şekilde farklılaştırmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kompulsif satın alma ve benlik saygısı puanları arasında düşük düzeyde pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki söz konusudur. Diğer yandan kompulsif satın alma ve depresyon puanları arasında düşük düzeyli negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Benlik saygısı ve depresyon puanları arasında ise orta düzeyde, negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Benlik saygısı puanları ile duygu durumu, bütçe, zorunluluk, kontrol sorusu ve pişmanlık alt boyutu puanları arasında pozitif yönlü düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülürken depresyon puanları ile duygu durumu, bütçe, zorunluluk, kontrol sorusu, ve pişmanlık alt boyutu puanları arasında negatif yönlü ve düşük düzeyde, anlamlı bir ilişki vardır. Tüm bu bulgular literatür çerçevesinde tartışılmış, uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Oniomania, kompulsif satın alma, depresyon, benlik saygısı, üniversite öğrencisi

The general aim of this study; To determine the extent to which oniomania seen in university students can be predicted by depression and self-esteem. 451 people, 305 women and 146 men, between the ages of 18-25, participated in this study. 'Personal Information Form', 'Compulsive Buying Scale', 'Rosenberg Self-Esteem Scale' and 'Beck Depression Scale' were used to collect data. In the analysis of the data, SPSS 26 was used and correlation analysis, independent sample t-Test, ANOVA and Regression Analysis were applied. As a result of the analysis, It was concluded that it explained depression and self-esteem together; approximately 049% of the total variance for compulsive buying, 069% of the total variance for the regret sub-dimension, 031% of the total variance for the compulsion sub-dimension, 035% of the total variance for the budget sub-dimension, and 032% of the total variance for the mood sub-dimension. While it was seen that the levels of compulsive buying, depression and self-esteem did not differ significantly according to gender, it was concluded that the compulsive buying scale sub-dimensions, the compulsion and mood levels were higher in males. It was also concluded that income level did not significantly differentiate compulsive buying, depression and self-esteem. There is a low level of positive and significant relationship between compulsive buying and self-esteem scores. On the other hand, a low-level negative significant relationship was found between compulsive buying and depression scores. It was concluded that there was a moderate, negative and significant relationship between self-esteem and depression scores. It was observed that there was a positive and low-level significant relationship between self-esteem scores and mood, budget, obligation, control question and regret sub-dimension scores, while there was a low level of negative significant correlation between depression scores and mood, budget, obligation, control question, and regret sub-dimension scores. All these findings were discussed within the framework of the literature, and suggestions were made for practitioners and researchers. Keywords: Oniomania, compulsive buying, depression, self-esteem, university student