Aksaray ili Ortaköy ilçesi Kümbet köyü halk inanışlarının dinler tarihi açısından incelenmesi

Abstract

İnsanlar, geçmişten günümüze kadar bir şeylere inanma, onları kutsal kabul etme ihtiyacı hissederler. İnsanların bu ihtiyacının sonucunda günlük yaşamları başta olmak üzere hayatlarının her alanında birçok halk inanışını ve uygulamasını benimsemişlerdir. Bu halk inanışları ve uygulamalarını kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar devam ettirmişlerdir. Aksaray ili, tarihin bilinen ilk dönemlerinden beri önemli medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir yerleşim bölgesidir. Anadolu'nun her bölgesinde olduğu gibi Aksaray ilinde de kökleri geçmişe dayanan, insanların hayatlarına tesir eden halk inanışları ve uygulamaları bulunmaktadır. Bu halk inanışları ve uygulamaları; doğum, evlilik ve ölüm gibi hayatın çok önemli geçiş evrelerinde kendini gösterir. Ayrıca insanların günlük hayatı içerisinde yer alan ve tabiatta bulunan varlıklarla ilgili halk inanışları da vardır. Bunlar; yağmur, ağaç ve bitkiler, hayvanlar, su, ateş, gece, gök cisimleri, görünmeyen varlıklar, nazar, ziyaret yerleri ve halk hekimliği etrafında oluşan halk inanışı ve uygulamalarıdır. Bu araştırmada Aksaray ili Ortaköy ilçesi Kümbet köyünde yaşayan bireylerin inanışları ve uygulamaları Dinler Tarihi açısından incelenmiştir. Kümbet köyünde yaşayan bireylerin halk inanışları ve uygulamaları konusunda elde ettiğimiz bilgileri değerlendirdiğimizde de özellikle Türklerin İslam öncesi etkileşim içerisine girdikleri dinlerin ve kültürlerin etkisi de görülür. Tarihi süreç içerisinde oluşan bu inanış ve uygulamalardan bazıları günümüzde terk edilmiştir. Bazı inanışlar ve uygulamalar ise İslamî bir özellik kazanarak halk tarafından yaşatılmaya devam ettirilmiştir. Araştırmada, halk inanışları ve uygulamaları ile birlikte Kümbet köyünde yaşayan bireylerin tarihi geçmişi ve kültürel özellikleri konusunda da verilere ulaşılmıştır. Bu veriler sayesinde somut olmayan kültürel mirasa da katkı sağlanacaktır. Elde edilen veriler sonucunda Kümbet köyünde yaşayan bireyler, Türkmen toplulukları içerisinde yer alan abdal topluluklarıdır. Aynı zamanda Anadolu Alevî-Bektaşîliği inancı içerisinde yer almaktadır. Anahtar Kelime: Dinler Tarihi, Halk İnanışları, Aksaray İli, Kümbet Köyü, Alevî-Bektaşîlik, Abdal.

From past to present, people feel the need to believe in something, to accept them as sacred. As a result of this need of people, they have adopted many folk beliefs and practices in every aspect of their lives, especially in their daily lives. These folk beliefs and practices have been transferred from generation to generation and have continued until today. Aksaray province is a residential area that has hosted important civilizations since the earliest known periods of history. As in every region of Anatolia, there are folk beliefs and practices in Aksaray that have roots in the past and that affect people's lives. These folk beliefs and practices; It manifests itself in very important transitional stages of life such as birth, marriage and death. In addition, there are folk beliefs about the things that take place in the daily life of people and are found in nature. These; rain, trees and plants, animals, water, fire, night, celestial bodies, invisible beings, evil eye, places of visit and folk medicine formed around folk beliefs and practices. In this research, the beliefs and practices of individuals living in Kümbet village of Ortaköy district in Aksaray province were examined in terms of History of Religions. When we evaluate the information, we have obtained about the folk beliefs and practices of the individuals living in Kümbet village, the influence of the religions and cultures with which the Turks interacted cheak it accepted. Some of these beliefs and practices that emerged in the historical process have been abandoned today. Some beliefs and practices have been kept alive by which people by gaining an Islamic feature. In the research, data were obtained on the Historical background and cultural characteristics of the individuals living in Kümbet village, along with folk beliefs and practices. This data will also contribute to the intangible cultural heritage. As a result of the data obtained, individuals living in Kümbet village are abdal communities within the Turkmen communities. At the same time, it is included in the belief of Anatolian Alawite-Bektashism. Key Concepts: History of Religions, Folk Beliefs, Aksaray Province, Kümbet Village, Alevi-Bektashism, Abdal.