Sürdürülebilirlik ve finansal performansın karşılaştırılması: BIST sürdürülebilirlik endeksi'ndeki işletmeler üzerine bir araştırma

Abstract

Kurumsal sürdürülebilirlik bir işletmenin faaliyetlerini sürdürürken mevcut paydaşlarının gereksinimlerinin yanında gelecekteki paydaşlarının gereksinimlerini de dikkate alması olarak ifade edilmektedir. Özellikle günümüzde iç ve dış paydaşların işletmeye ilişkin finansal bilgilere ek olarak finansal olmayan bilgilere ihtiyaç duymaya başlamaları nedeniyle kurumsal sürdürülebilirlik kavramının önemi giderek artmaktadır. İlgili paydaşlar işletmeye ilişkin karar verirken hem finansal hem de finansal olmayan bilgilerden faydalanmaktadırlar. Bu durumda işletmelerin finansal durumu ve performansının yanısıra çevresel, sosyal ve yönetsel faaliyetlerine ilişkin performans sonuçlarını da paydaşlarına raporlaması büyük önem taşımaktadır. Ancak sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesinde veya ölçümünde kullanılan göstergelere ilişkin ortak bir standardın olmaması performans ölçümünü zorlaştırmaktadır ve performans ölçümünde farklı teknik ve yaklaşımlar kullanılmaktadır. Kurumsal sürdürülebilirliğin ölçümünde yaygın bir şekilde kullanılan tekniklerden biri de çok kriterli karar verme tekniğidir. Bu teknik ile işletmelerin hem nicel hem de nitel göstergeleri ölçülerek kurumsal sürdürülebilirlik performansına ilişkin bir değerlendirme yapılabilmektedir. Bu araştırmada işletmelerin sürdürülebilirlik ve finansal performanslarının karma bir Çok Kriterli Karar Verme tekniği ile değerlendirilmesinin ardından elde edilen performans sonuçlarının karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda BİST Sürdürülebilirlik Endeksi'nde yer alan 23 işletmenin 2017-2021 dönemine ait sürdürülebilirlik ve finansal göstergeleri kullanılmıştır. Kurumsal sürdürülebilirlik göstergelerinin belirlenmesinde GRI G4 Rehberi esas alınmıştır. Finansal performans göstergeleri muhasebe temelli ve piyasa temelli göstergelerden oluşmaktadır. Bu göstergeler Geliştirilmiş Entropi tabanlı TOPSIS, MOORA ve GRA yöntemleri ile analize tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda işletmeler performanslarına göre sıralanarak en iyi ve en kötü performans sergileyen işletmeler saptanmıştır. Ardından araştırmada kullanılan yöntemlerin birbiri yerine uygulanabilirliğini test etmek için Spearman Sıra Korelasyon testi yapılmıştır. Test sonuçlarına göre yöntemler arasında anlamlı bir ilişki olduğu ve birbirleri yerine kullanılabileceği görülmüştür. Son olarak sürdürülebilirlik ve finansal performans sonuçlarının karşılaştırılması için Kendall's Tau ve Spearman Sıra Korelasyon testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre işletmelerin sürdürülebilirlik ve finansal performans sonuçları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. Başka bir ifadeyle işletmelerin sürdürülebilirlik ve finansal performans sonuçları arasında bir ilişki olmadığı gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kurumsal Sürdürülebilirlik, Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme

Corporate sustainability is expressed as a business by considering the needs of its future stakeholders as well as the needs of its current stakeholders while continuing its activities. The importance of the corporate sustainability concept is increasing, especially in our present day, as internal and external stakeholders begin to need non-financial information as well as financial information about the business. Relevant stakeholders make use of financial and non-financial information for making decisions about the business. In this case, it has great importance for enterprises to report the performance results of their environmental and social activities, as well as their financial performance results, to their stakeholders. Right at this point, it is necessary to evaluate corporate sustainability performance, which involves environmental, economic, and social dimensions, and share the results. However, the lack of a common standard about the indicators used to evaluate or measure this performance makes performance measurement difficult. For this reason, different techniques and approaches are employed to measure performance. One of these widely used techniques for the measurement of corporate sustainability is the Multi-Criteria Decision-Making Technique. An evaluation of corporate sustainability performance can be made with this technique by measuring both quantitative and qualitative indicators of enterprises. In the present study, the purpose was to compare the performance results obtained after evaluating the sustainability and financial performance of enterprises with the mixed MCDM Technique. For this purpose, the sustainability and financial indicators of 23 companies that are included in the BIST Sustainability Index for the period 2017-2021 were evaluated. The GRI G4 Guidelines were taken as the basis to determine corporate sustainability indicators. Financial performance indicators consist of accounting-based and market-based indicators, which were analyzed with İmproved Entropy-based TOPSIS, MOORA, and GRA Methods. As a result of the analysis, the best and worst performing enterprises were determined by ranking the enterprises according to their performances. Then, the Spearman Rank Correlation Test was used to test the interchangeability of the methods used in the study. According to the results, significant relationships were detected between the methods and it was concluded that they could be used interchangeably. Finally, Kendall's Tau and Spearman Rank Correlation Test were used to compare the sustainability and financial performance results. According to the findings, no significant relationships were detected between the sustainability and financial performance results of the enterprises. In other words, it was found that there is no consistency between the sustainability and financial performance results of enterprises. Keywords: Corporate Sustainability, Financial Performance, Multi-Criteria Decision Making