Finansal serbestleşme ve uluslararası sermaye akımlarının bankacılık sektörü bilançoları üzerine etkileri: Türkiye örneği (1988-2021)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de finansal serbestleşme ve uluslararası sermaye akımlarının bankacılık sektörü bilançosunun kırılganlığına etkisinin araştırılmasıdır. Finansal serbestleşme, kamu otoritelerinin yabancı fon kaynaklarını ülkelerine çekmek amacıyla finansal sisteme yönelik kontrolleri ve engellemeleri kaldırdıkları, finansal sistemi revize edici uygulamaları ifade etmektedir. Türkiye'de 1980'de başlayan finansal serbestleşme çalışmaları 1989 yılında sermaye akımlarının serbestleştirilmesiyle tamamlanmıştır. Finansal serbestleşme derecesine ilişkin miktar temelli göstergelerden biri olan finansal açıklık, gerçekleşen finansal sermaye akımlarına dayanan finansal serbestleşme ölçüsüdür. Bu kapsamda, çeyrek dönemlik veriler kullanılarak finansal serbestleşmenin bankacılık sektörü bilançosu kırılganlığına etkisi Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Sınır testi yöntemiyle analiz edilmiştir. 1992'den önceki yıllara ait çeyreklik veri bulunamadığından çalışma dönemi 1992Q1-2021Q3 olarak belirlenmiştir. Analizlerde kullanılmak üzere üç farklı model oluşturulmuştur. Birinci modelde finansal açıklık derecesinin, ikinci modelde finansal sermaye girişinin bankacılık sektörü kırılganlık endeksi üzerindeki etkisi; sermaye yeterliliği, kârlılık oranı ve likidite oranı kontrol değişkenleri kullanılarak analiz edilmiştir. Üçüncü modelde finansal açıklık derecesinin finansal sermaye girişi üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, finansal açıklık derecesinin bankacılık sektörü kırılganlık endeksini uzun dönemde azalttığı, finansal sermaye girişinin kısa dönemde bankacılık sektörü kırılganlık endeksini azalttığı, uzun dönemde artırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca, finansal açıklık derecesinin uzun dönemde finansal sermaye girişini artırdığı belirlenmiştir. Toda-Yamamoto nedensellik testleri sonucunda ise, finansal açıklık derecesi ve finansal sermaye girişinden bankacılık sektörü kırılganlık endeksine doğru nedenselliğin olduğu, finansal sermaye girişinden finansal açıklık derecesine doğru nedenselliğin olduğu, ancak finansal açıklık derecesinden finansal sermaye girişine doğru nedenselliğin olmadığı belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Finansal serbestleşme, bankacılık sektörü kırılganlığı, ARDL

The aim of this study is to investigate the effects of financial liberalization and international capital flows on the fragiliy of the banking sector balance sheet in Turkey. Financial liberalization refers to practices that revise the financial system, in which public authorities remove controls and barriers to the financial system in order to attract foreign fund resources to their countries. The financial liberalization efforts that started in 1980 in Turkey were completed in 1989 with the liberalization of capital flows. Financial openness, which is one of the quantity-based indicators regarding the degree of financial liberalization, is a financial liberalization measure based on realized financial capital flows. In this context, the effect of financial liberalization on the banking sector balance sheet fragility was analyzed using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) Boundary test method, using quarterly data. Since quarterly data for the years before 1992 could not be found, the study period was determined as 1992Q1-2021Q3. Three different models were created to be used in the analysis. The effect of the degree of financial openess in the first model and the effect of financial capital inflows in the second model on the banking sector fragility index were analyzed using the control variables of capital adequacy, profitability ratio and liquidty ratio. In the third model, the effect of the degree of financial openness on financial capital inflows is analyzed. As a result of the study, it has been determined that the degree of financial openness decreases the banking sector fragility index in the long term, financial capital inflows decreases the banking sector fragility index in the short term and increase it in the long term. In addition, it has been determined that the degree of financial openness increases the financial capital inflow in the long run. As a result of the Toda-Yamamoto causality tests, it was determined that there is causality from the degree of financial openness and financial capital inflow to the banking sector fragility index, there is causality from the financial capital inflow to the degree of financial openness, but there is no causality from the degree of financial openness to the financial capital inflow. Key Words: Financial liberalization, banking sector fragility, ARDL