Çocuk hikâye kitaplarının toplumsal cinsiyet unsurları açısından incelenmesi: Ayşegül serisi örneği

Abstract

Bu araştırmada, Ayşegül Serisinde yer alan çocuk kitaplarında toplumsal cinsiyet unsurlarına yer verilme biçimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırmada, seride yer alan altmış öykü kitabı çeşitli toplumsal cinsiyet alanları ekseninde incelenmiştir. Nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak tasarlanan bu araştırma, betimsel bir desene sahiptir. Doküman incelemesi tekniği ile elde edilen bu araştırmanın verileri, betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu kapsamda seride yer alan hikâye kitabı içerikleri; cinsiyet dağılımı, meslek tercihi, renklendirme eğilimi, oyun ve oyuncak tercihi, bulunulan mekânlar, fiziksel görünüm özellikleri, aile içi roller, bilişsel yeterlikler ve akademik başarı, boş zaman değerlendirme faaliyetleri, sergilenen duygusal temelli davranışlar ve mizaç özellikleri, psikomotor yeterlikler, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılım tercihleri, üslup biçimleri ve liderlik özellikleri sergileme alanları açısından incelenmiştir. Araştırma sonucunda seride yer alan kitaplarda; aile içi roller, cinsiyet dağılımı, renk tercihi, oyun ve oyuncak tercihi, bulunulan mekân türleri, fiziksel görünüm, mizaç özellikleri ve psikomotor yeterlikler açısından toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik içeriklerin yoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte seride; bilişsel yeterlikler ve akademik başarı, boş zaman değerlendirme etkinlikleri, sanatsal ve sportif faaliyet tercihleri, üslup biçimleri ve yöneticilik özellikleri sergileme konuları açısından toplumsal cinsiyet eşitliği veya eşitsizliği yönünde değerlendirilebilecek içerik unsurlarına sahip olmayan kitapların da olduğu görülmüştür. Ayrıca seride yer alan bazı kitaplarda, yalnızca meslek tercihleri açısından toplumsal cinsiyet eşitsizliğini işaret eden içerik unsurlarının olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak, seride yer alan kitaplara dayalı toplumsal cinsiyet duyarlılığının gerçekleştirilmesine, farklı araştırma süreçlerinin tasarlanmasına ve kitapların farklı uluslararası kültürel perspektiflerle incelenmesine yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

In this research, it is aimed to determine the ways in which gender elements are included in the children's books in the Ayşegül Series. In this context, sixty children's storybooks in the series were examined in the axis of various gender fields.This research, which was designed in accordance with the qualitative research approach, has a descriptive survey design.The data of this research, which was obtained by the document analysis technique, were analyzed with the descriptive analysis method. In this context, the contents of the storybooks in the series were examined in terms of some areas such as gender distribution, choice of occupation, tendency to color, choice of games and toys, places, physical appearance characteristics, family roles, cognitive competencies and academic achievement, leisure activities, exhibited emotional-based behaviors and temperament features, psychomotor competencies, artistic and sportive exhibiting preferences for participation in activities, styles and leadership characteristics. As a result of the research, it has been determined that the content of gender equality in the books is intense in some areas, for instance family roles, gender distribution, color preference, choice of games and toys, types of places, physical appearance, temperament characteristics and psychomotor competencies.On the other hand, it has also been observed that there are books in the series that do not have content elements that can be evaluated in terms of gender equality or inequality in terms of cognitive competencies and academic achievement, leisure activities, artistic and sportive activity preferences, styles and managerial characteristics.In addition to this, in some books, it has been observed that there are only content elements that point to gender inequality in terms of occupational preferences.Based on the results of the research, various suggestions have been developed for the realization of gender sensitivity based on the books in the series, the design of different research processes, and the examination of the books from different international cultural perspectives.