Yazar "Alivi, Abdulrezzak" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 2 / 2
  • [ X ]
    Öğe
    Investigating the climate change effects on annual average streamflows in the Euphrates-Tigris basin using the climate elasticity method
    (Gazi Univ, Fac Engineering Architecture, 2021) Alivi, Abdulrezzak; Yildiz, Osman; Akturk, Gaye
    This study was conducted to investigate the response of streamflows (Q) to changes in precipitation (P), potential evapotranspiration (E-p) and drought index within the Euphrates-Tigris basin. For this purpose, 37 sub-basins that are not affected by dams were identified within the basin. Here, the sensitivity of annual average streamflows to precipitation, E-p and drought index was evaluated by the climate elasticity method proposed by Schaake [1]. With this method, the average values of the precipitation and E-p sensitivity coefficients of the streamflow (epsilon(P) and epsilon(Ep), respectively) throughout the basin were calculated as 1.50 and -0.50, respectively. Therefore, it is observed that a 10% increase (decrease) in precipitation would lead to an average increase (decrease) of 15% in streamflow, on the other hand, a 10% increase (decrease) in Ep would result in an average decrease (increase) of 5% in streamflow across the basin. Moreover, the average value of sensitivity coefficient of streamflow to drought index (epsilon((sic))) was determined as -0.47, which means that a 10% increase in the drought index will result in an average decrease of 4.7% in streamflow within the basin. Additionally, it is observed that there is a nonlinear inverse correlation between the climate change sensitivity coefficients (i.e., epsilon(P), |epsilon(Ep)| and |epsilon((sic))|) and the flow coefficient (Q/P) values of the sub-basins indicating that the decrease in streamflow would increase the sensitivity of streamflow to climatic changes. Finally, it was determined that there exist relative increases in epsilon(P), |epsilon(Ep)| and |epsilon((sic))| values from high to low elevations across the basin.
  • [ X ]
    Öğe
    Türkiye'de iklim değişikliğinin yıllık nehir akımları üzerindeki etkisinin iklim elastikiyeti metodu ile incelenmesi
    (Kırıkkale Üniversitesi, 2021) Alivi, Abdulrezzak; Yıldız, Osman
    Son yıllarda, tüm dünyada giderek daha belirgin hale gelen iklim değişikliğinin nehir akımları üzerindeki etkilerinin araştırılması, havza ölçeğinde su bütçesi açısından önemli bir hidrolojik problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma, Türkiye genelinde doğal akarsu akımlarının (Q) yağış (P), potansiyel evapotranspirasyon (Ep) ve kuraklık indeksindeki değişimlere karşı tepkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, 25 adet nehir havzası içerisinde baraj etkisinde olmayan farklı büyüklükte ve yeterli hidrometeorolojik veriye sahip toplam 376 adet alt havza tespit edilmiştir. Bunlardan 30 yıl ve daha fazla akım verisine sahip olan 146 adet alt havzanın yıllık ortalama verilerindeki uzun süreli zamansal eğilimlerini belirlemek için Mann-Kendall trend testi uygulanmıştır. Daha sonra, bütün alt havzalarda yıllık ortalama akımların yağış, Ep ve kuraklık indeksine olan hassasiyeti Schaake (1990) tarafından önerilen iklim elastikiyeti metodu ile değerlendirilmiştir. Trend analizine tabi tutulan alt havzaların birçoğunda akış değerlerinde azalma eğilimleri olduğu saptanmıştır. Sonuçlara göre, Türkiye'nin belirli bölgelerinde akış verilerinde %5 ve daha az anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı eğilimlere sahip nispeten az sayıda alt havza bulunmaktadır. Çalışmada göz önüne alınan alt havzalarda iklim elastikiyeti metodu ile hesaplanan, akışın yağış hassasiyeti katsayısı (?p) ve Ep hassasiyeti katsayısının (?Ep) ortalama değerleri sırasıyla 1,55 ve -0,55 olarak elde edilmiştir. Buna göre; Türkiye genelinde yağışta meydana gelecek %10'luk bir artışın (azalışın) akışta ortalama %15,5'lik bir artışa (azalışa), öte taraftan Ep'deki %10'luk bir artışın (azalışın) ise akışta ortalama %5,5'lik bir azalışa (artışa) neden olacağı anlaşılmaktadır. Burada ?p'nin ortalama değerinin ??Ep?'nin ortalama değerinden daha büyük olması, Türkiye genelinde akışın P'ye olan hassasiyetinin Ep'ye göre daha fazla olduğunu göstermektedir. Diğer taraftan, alt havzalarda akışın kuraklık indeksi hassasiyet katsayısı (?Ø) ortalama değeri -1,66 olarak hesaplanmış olup bu değer kuraklık indeksinde %10'luk bir artışın akışta ortalama %16,6'lık bir azalışa neden olacağını ifade etmektedir. Bunlara ilave olarak, alt havzalara ait akışın iklim değişikliği hassasiyeti katsayıları (?p, ??Ep? ve ??Ø?) ile akış katsayısı (Q/P) arasında doğrusal olmayan ters bağıntılar olduğu ve dolayısıyla alt havzalarda akıştaki azalma ile akışın iklimsel değişikliğe olan hassasiyetinin artacağı görülmüştür. Son olarak, Türkiye genelinde yüksek kotlardan alçak kotlara doğru gidildikçe ?p, ??Ep? ve ??Ø? değerlerinde göreceli bir artış olduğu tespit edilmiş olup alt havzalarda alçak kotlarda akışın iklim değişimlerine karşı hassasiyetinin nispeten daha fazla olduğu anlaşılmıştır.