Yazar "Uysal, Cengiz" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim
    Öğe
    Seyyid Hasan-i Gaznevî Dîvânı'nın tahlili
    (Kırıkkale Üniversitesi, 2019) Uysal, Cengiz; Öz, Yusuf; Kırlangıç, Hicabi
    İran Edebiyatı şairlerinden Seyyid Hasan-i Gaznevî, V/XI. asrın son çeyreğinden VI/XII. asrın ortalarına kadar yaşamış bir şahsiyettir. Başta uzun yıllar sarayında ikâmet ettiği Gazne Devleti olmak üzere, kısmen Selçuklu ve Òârezmşâhlar dönemine tanık olmuştur. V/XI. ve VI/XII. asırlar, Farsçanın özellikle şiir dili olarak geliştiği yıllardır. Sebk-i Horâsânî adı verilen methiye ağırlıklı bir şiir anlayışı, sâde ve akıcı üslubuyla Farsça başta İran'ın millî destânı Şâhnâme'nin müellifi Firdevsî olmak üzere Emîr Mu'izzî, 'Unsûrî, Menûçihrî gibi şairler elinde yoğrularak klâsik halini almaya başlamıştır. Farsça, bu dönemde, özellikle Türk devletlerinin hâkim olduğu geniş coğrafyalarda itibar bulmuş, sultanların saraylarında Farsça eser kaleme alan yüzlerce âlim ve şair yetişmiştir. Hasan-i Gaznevî, âlim bir şair olarak Dîvân'ında değişik konulara yer vermiştir. İslâm Kültürü çerçevesinde dinî unsurlar, İran mitolojisi, döneminin olayları, içerisinde yaşadığı toplumun kültürel unsurları, tabiat ve kozmik âlem gibi konular, onun şiirini zenginleştiren unsurlardır. Hasan-i Gaznevî, Dîvân'ında, yaşadığı bâzı olayları aksettirmiştir. Bu cümleden olarak, Dîvân'ından anlaşıldığına göre Gazne sultanı Behrâmşâh ile birlikte Hindistan seferlerine katılmış, Selçuklu ve Gazneli bâzı sultanların tahta çıkış merâsimlerinde bulunarak, bu merâsimlerde kasîdeler söylemiştir. Bu itibarla Dîvân'ında döneminin bâzı siyâsî, sosyal ve kültürel özelliklerini, âdet ve geleneklerini yansıtan ifâdelere, bunların yanısıra saray ve teşrifatla ilgili bâzı tâbirlere rastlamaktayız. Bu gibi tâbirler, bize bu dönemin kültür dünyasıyla ilgili, halkın yaşantısı, sosyal ortam gibi değişik alanlarda bilgiler vermektedir. Üç büyük Türk devletinin saraylarında bulunan şairin, yaklaşık 5000 beyitten oluşan Dîvân'ının tahlil edilmesiyle şairin ve Dîvânı'nın edebî değerinin ortaya konulması yanında, yaşadığı dönemin dinî, siyâsî, tarihî ve kültürel ortamı hakkında da bilgi sahibi olunması hedeflenmiştir. Anahtar Kelimeler: Seyyid Hasan-i Gaznevî, İran Şiiri, Dîvân Tahlili, Gazneliler, Sebk-i Òorâsânî