Stratejik afet yönetimi

Abstract

Afet riskleri ciddi etkileri ve yüksek değerde kaynak ihtiyaçları nedeniyle ulusal seviyede yönetilmektedir. Bunun sonucunda yerelde doğan risk ve strateji konulu bilgi afet risk yönetiminde etkin kullanılamamakta, yeterince toplum desteği sağlanamamaktadır. Tezin amacı söz konusu sorunsalı, afet risk yönetimi ulusal koordinatör örgütlerine bir stratejik afet yönetimi modeli önererek çözmektir. Modelin soruna çözüm oluştururken toplumda afet direnci ve sosyal bilinç yaratacağı beklenmektedir. Model tasarımı için, çağdaş yönetim tekniklerinin (stratejik yönetim, risk yönetimi, iç kontrol), afete toplumsal direncin oluşumuna etkileri araştırılmıştır. Araştırmada ölçek olarak -benzer konuda yazılmış ve güvenilirlik ve geçerlilik testleri yapılmış- bir doktora tezi anketinin ilgili bölümleri kullanılmış; anketin taşra teşkilatına uygulanacak suretine söz konusu ildeki afet direncini ölçen soru bölümü eklenmiştir. Araştırma evreni olarak, afete toplumsal direnç oluşturmayı misyon olarak seçmiş bir ulusal koordinatör kurum olan T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının yönetici, uzman ve mühendisleri seçilmiş; ankete örgütün merkez teşkilatından 51, taşra teşkilatından 497 olmak üzere toplam 548 personelin katılımı sağlanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS ve AMOS programlarında analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda afet yönetimi ulusal koordinatör kurumları için 'KRY etkisiz iç kontrol baz model' çatısının en optimum yapısal eşitlik modeli olduğu tespit edilmiş; -risk kararlarında toplumun temsil edildiği, üç kademeli yönetimle uygulanması şartıyla- tespit edilen model 'stratejik afet yönetimi' olarak adlandırılmıştır. Modelin uygulamaya alınması durumunda, yerel bilginin afet risk yönetiminde daha etkin kullanılabileceği, afet risk yönetimi kararlarına toplum desteğinin doğal olarak oluşacağı değerlendirilmektedir. Anahtar Sözcükler: stratejik yönetim, risk yönetimi, iç kontrol, afete direnç, afet dayanıklılığı, zarar görebilirlik, yerel bilgi.

Due to their serious impacts and high resource needs, disaster risks are managed at national levels. As a result, local-born risk and strategy information cannot be used effectively in disaster risk management. and adequate community support cannot be maintained. The aim of the thesis is to solve this problem by proposing a strategic risk management model to 'national coordinator organization(s) in disaster risk management'. The model is expected to create social awareness and 'resistance against disaster (resistance) in society' in addition to providing solution to the problem in question. For designing the model, the effects of modern management techniques (strategic management, risk management, internal control) on resistance have been searched. As a scale, relevant parts of a doctoral thesis' questionnaire -that has been written on a similar subject, and of which reliability and validity tests have been carried out- have been used; the questions measuring local resilience have been added to the ones applied to provincial agencies. As research universe, the executives, specialists and engineers of The Republic of Turkiye Ministry of Internal Affairs Disaster and Emergency Management Directorate which is a national coordinator organization that has chosen 'composing resistance against disasters" as a organizational mission. In terms of participation outputs of the empirical study, 51 samplings from head office, and 497 from provincial agencies (totally 548) have been turned in, and the data has been analyzed by SPSS and AMOS. At the end of research, it has been determined that the optimum structural equation model is 'Internal control base model without Corporate Risk Management effect'. Provided that there will be three layers of management of which local communities participate in risk decisions, the model has been named as 'strategic disaster management'. If implemented, it is considered that local information may be used effectively in disaster risk management, and community support to decisions may be maintained inherently. Key words: strategic management, risk management, internal control, disaster resistance, disaster resilience, vulnerability, local knowledge.