Bağımsız denetimde beklenti boşluğu: Türkiye araştırması

Abstract

Yeni Türk Ticaret Kanunuyla birlikte kapsamlı olarak uygulama alanı bulan bağımsız denetimin temel amacı, işletmelerin gerçek durumu hakkında finansal tablo kullanıcılarına görüş vermektir. Bağımsız denetçilere ait görüşler ise finansal tablo kullanıcılarının bilgisine bağımsız denetim raporlarıyla sunulmaktadır. Bağımsız denetim raporları, bir yandan şirket işlemlerinin tarafsız bir göz tarafından incelenmesine imkân tanırken diğer taraftan yasal ve idari düzenlemelere aykırı olarak yapılan işlemlerin farkına varılmasına olanak sağlamaktadır. Bağımsız denetimin uzmanlık bilgisi gerektiren teknik bir konu olması, şirket yöneticilerinin bağımsız denetime yönelik algılarının ayrışması, bağımsız denetçilerin gösterdiği eksik performans veya standartlardaki eksikliklerden kaynaklanan algı farkı ise finansal tablo kullanıcılarına ait beklentilerin istenilen seviyede karşılanamaması sonucunu doğurmaktadır. Bağımsız denetimin kalitesini önemli derecede etkileyen bu durum literatürde bağımsız denetimde beklenti boşluğu olarak ifade edilmektedir. Türkiye'de uygulanan bağımsız denetim sisteminde beklenti boşluğunun bulunup bulunmadığının araştırılması ise çalışmanın esas amacını oluşturmaktadır. Bu kapsamda, bağımsız denetçiler ile şirket yöneticilerden oluşan grupların beklentilerini belirlemek için bahsi geçen gruplara anket uygulanmıştır. Verilerin analiz edilmesinde ise Kruskal-Wallis H Testi, Mann-Whitney U Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. Araştırma neticesinde, bağımsız denetçiler ile şirket yöneticileri arasında beklenti boşluğunun var olduğu belirlenmiştir. Yine mesleki tecrübe düzeyinin bağımsız denetçiler ile şirket yöneticilerinin beklentileri üzerinde etkisinin olduğu gösterilmiştir. Çalışma sonucunda, Türkiye'de uygulanan bağımsız denetim sistemindeki beklenti boşluğunu gidermeye yönelik öneriler sunulmuştur.

The main goal of audit, which has gained considerable use with the enaction of the new Turkish Commercial Code, is to provide feedback about the actual situation of enterprises to financial statement users. And the comments that belong to auditors are presented to financial statement users' review with the independent auditor's reports. While audit reports, on the one hand, allow the operations of the company to be examined by an impartial point of view, on the other hand, they provide opportunity to be aware of operations that made in violation of legal and administrative regulations. Some situations such as; the independent audit requires the expertise of a technical subject, the company's directors are independent of the decomposition of perceptions of control, the missing performances that are demonstrated by the independent auditors or the difference in perception which stems from the lack of standards, lead to failures in the satisfying of the expectations of financial statement users. In the literature, this situation that significantly affects the quality of the independent audit is expressed as expectation gap in the independent audit. The main purpose of the study is to investigate whether there is expectation gap in the independent audit system in Turkey, or not. In this context, in order to determine the expectations of the groups that consist of independent auditors and company managers, a questionnaire was conducted to the aforementioned groups. In the analyzing of data Kruskal-Wallis H Test, Mann-Whitney U Test and one-way analysis of variance were used. As a result of research, it was determined that there is expectation gap between independent auditors and company managers. Also, it was demonstrated that the level of professional experience has an effect on the expectations of independent auditors and company managers. As a result of the study, the recommendations are offered in order to remove the expectation gap in the independent audit system in Turkey.