Yabancılara Türkçe öğretiminde üç boyutlu dil bilgisi

Abstract

Yabancı dil öğretiminde dil bilgisinin yeri tarih boyunca tartışma konusu olmuştur. Dil öğretiminde dil bilgisinin verilip verilmemesinin dışında nasıl verilmesi gerektiği de temel tartışma konularından biridir. Dolayısıyla tarihte dil bilgisinin öğretimine yönelik pek çok farklı yaklaşım, yöntem ve teknik ortaya atılmıştır. Bu yaklaşım, yöntem ve teknikler çoğu zaman dil bilgisel yapının bir boyutunu öncelemekte, diğer boyutlarını göz ardı etmektedir. Ancak başarılı bir yabancı dil öğretimi için dil bilgisel yapının biçim, anlam ve kullanım boyutlarının eşit derece verilmesi gerekmektedir. Bu araştırmada, Larsen-Freeman tarafından ortaya atılan üç boyutlu dil bilgisi (biçim-anlam-kullanım) modelinin yabancılara Türkçe öğretimindeki karşılığını belirlemek amaçlanmıştır. Bu model, dil bilgisini cümle içerisinde sıralanan kuralların ötesinde dinamik bir beceri (grammaring) olarak kabul eder. Dil bilgisi iletişimde kullanıldığı sürece anlamlıdır. Araştırma kapsamında ilk olarak alan uzmanları tarafından ortak kabul edilen "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA, -(y)Ip, -mAdAn, -ken" zarf fiillerinin biçim, anlam ve kullanım özellikleri belirlenerek üç boyutlu dil bilgisi şemaları oluşturulmuştur. İkinci aşama olarak yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan Yeni İstanbul, Yeni Hitit ve Türkçeye Yolculuk ders kitap setlerindeki "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA, -(y)Ip, -mAdAn, -ken" zarf fiillerinin verildiği bölümler tespit edilerek nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi ile yorumlanmıştır. Oluşturulan üç boyutlu şema çerçevesinde belirlenen dil bilgisi bölümleri üç aşamada (bağlamın değerlendirilmesi, öğretimin ve bilinçlendirme etkinliklerinin değerlendirilmesi, etkinliklerin değerlendirilmesi) ele alınmıştır. Bu değerlendirme sonucunda belirlenen ders kitaplarında hedef dil yapısına yönelik girdinin bağlamla üç boyutlu olarak sağlanamadığı, bağlam sonrası verilen etkinliklerde öğrencinin ilgili yapısının üç boyutunu fark edebileceği bilinçlendirme etkinliklerine yer verilmediği ve etkinliklerin sadece yapıya yönelik olup iletişim etkinliklerine yer verilmediği görülmüştür. Sonuç olarak yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki zarf fiillerin verildiği bölümlerin üç boyutlu dil bilgisine uygun olmadığı görülmüştür. Çalışmanın son aşamasında ise "tasarım ve geliştirme araştırması" çerçevesinde "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA, -(y)Ip, -mAdAn, -ken" zarf fiil yapılarına yönelik üç boyutlu materyal tasarımı gerçekleştirilmiştir. Bu üretimde ilk olarak hedef dil yapısının sunulduğu bağlam, yapının üç boyutuna uygun olarak oluşturulmuştur. Bu aşamada öğrencinin yapıyı fark etmesini sağlayacak kadar girdi verilmiştir. Ardından öğrencinin hedef dil yapısının bağlamda geçen biçim, anlam ve kullanım boyutlarını keşfetmesine yönelik bilinçlendirme etkinliklerine yer verilmiştir. Bu etkinliklerde yapının kullanımından biçimine doğru giden bir süreç takip edilmiştir. Son olarak ise öğrencinin hedef dil yapısını günlük hayattaki iletişimine aktarabilmesi için yapıya ve iletişime yönelik etkinlikler oluşturulmuştur. Bu çalışmada oluşturulan materyal örneklerinden hareketle zarf fiillerin üç boyutlu dil bilgisine uygun olduğu tespit edilmiştir.

The place of grammar in foreign language teaching has been the subject of discussion throughout history. Apart from whether or not to give knowledge in language teaching, how it should be given has also been one of the main topics of discussion. Therefore, many different approaches, methods and techniques have been put forward for the teaching of grammar in history. These approaches, methods and techniques often prioritize one dimension of grammatical structure and ignore other dimensions. However, for a successful foreign language teaching, the form, meaning and usage dimensions of the grammatical structure should be given equally. In this research, it is aimed to determine the equivalent of the three-dimensional grammar (form-meaning-use) model put forward by Larsen-Freeman in teaching Turkish to foreigners. This model accepts grammar as a dynamic skill (grammaring) beyond the rules listed in a sentence. Grammar is meaningful as long as it is used in communication. In this direction, firstly, "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA, -(y)Ip, - Three-dimensional grammar schemes were created by determining the form, meaning and usage characteristics of adverbial verbs mAdAn, -ken. As the second stage, in the textbook sets "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA" used in teaching Turkish to foreigners in New Istanbul, New Hittite and Journey to Turkish coursebook sets. The sections where adverb verbs , -(y)Ip, -mAdAn, -ken are given were determined and examined by document analysis, one of the qualitative research designs. The grammar sections determined within the framework of the three-dimensional scheme created were handled in three stages (evaluation of the context, evaluation of teaching and awareness-raising activities, and evaluation of activities). As a result of this evaluation, it was seen that the input for the target language structure could not be provided in three dimensions with the context in the textbooks determined as a result of this evaluation, the activities given after the context did not include awareness-raising activities in which the student could realize the three dimensions of the relevant structure, and the activities were only for the structure and did not include communication activities. As a result, it was seen that the sections in which the adverbial verbs are given in the textbooks for teaching Turkish to foreigners are not suitable for three-dimensional grammar. At the last stage of the study, within the framework of "design and development research", "-(y)A...-(y)A, -(y)Alı, -(y)ArAk, -(y)IncA, -(y)Ip, A three-dimensional material design was carried out for the adverb verb structures -mAdAn, -ken. In this production, the context in which the target language structure is presented was created in accordance with the three dimensions of the structure. At this stage, enough input was given to enable the student to realize the structure. Then, awareness-raising activities were included for the student to discover the form, meaning and usage dimensions of the target language structure in the context. In these activities, a process from the use of the building to its form was followed. Finally, activities for structure and communication were created in order for the student to transfer the target language structure to his daily life communication. Based on the material samples created in this study, it has been determined that adverbial verbs are suitable for three-dimensional grammar.