Ortaokul Türkçe derslerinde metin türlerinin öğretimi üzerine öğretmen görüşleri

Abstract

Ortaokulda Türkçe derslerinin temel amacı öğrencilerin dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma becerilerini geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda derslerde en yaygın kullanılan öğretim materyalleri ders kitaplarıdır. Ders kitaplarında yer alan metinler sayesinde öğrencilerin dil becerileri geliştirilir. Bu metinlerin ders kitaplarına seçiminde kullanılan önemli kriterlerden biri metin türleridir. Bu sebeple metin türlerinin öğrencilere nasıl öğretilmesi gerektiği ile ilgili yapılan çalışmalar öğrencilerin dil becerilerini geliştirmek için önemlidir. Bu çalışmanın amacı ortaokul Türkçe derslerindeki metin türleri öğretimini Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine göre ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Türkçe öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmış ve 20 Türkçe öğretmeniyle görüşülerek veriler toplanmıştır. Türkçe öğretmenlerine veri toplama aracı olan yarı yapılandırılmış görüşme formundaki sorular yöneltilmiş ve görüşleri alınmıştır. Elde edilen veriler içerik analizine tabi tutularak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre araştırmaya katılan öğretmenlerin dörtte üçü metin türlerini birbirinden ayırma konusunda sorun yaşamaktadır. Öğretmenler öğrencilerinin dinleme/izleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini geliştirmek için daha çok hikâye edici metinleri kullanmakta, bilgilendirici metinleri veya şiirleri ise daha az kullandıklarını belirtmektedir. Araştırmaya katılan tüm öğretmenler, öğrencilerinin metin türlerini ayırt etme konusunda sorunlar yaşadığını belirtmektedir. Bu sorunlar öğrencilerden, ders kitaplarından ve metinlerden kaynaklanmaktadır. Öğretmenler öğrencilerine metin türlerini öğretirken çok çeşitli yöntem/teknik/uygulamalardan yararlanmaktadır. Ayrıca öğretmenler öğrencilerine metin türlerini öğretirken çeşitli sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Çalışma dâhilinde öğretmenlerin metin türlerinin öğretiminde ders kitapları ve Türkçe Dersi Öğretim Programı ile ilgili olumlu ve olumsuz eleştirilerine de yer verilmiştir. Araştırmanın sonuçlarından yola çıkılarak Türkçe öğretmenlerine, Türkçe ders kitaplarının yazarlarına ve Türkçe programlarının geliştiricilerine çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The main purpose of Turkish lessons in secondary school is to improve students' listening/watching, reading, speaking and writing skills. For this purpose, the most commonly used teaching materials in lessons are textbooks. Thanks to the texts in the textbooks, the language skills of the students are improved. One of the important criteria used in the selection of these texts into textbooks is the text types. For this reason, studies on how text types should be taught to students are important to improve students' language skills. The aim of this study is to reveal the teaching of text types in secondary school Turkish lessons according to the views of Turkish teachers. For this purpose, phenomenology, one of the qualitative research designs, was used in the research. The study group of the research consists of Turkish teachers. Maximum diversity sampling method, one of the purposive sampling methods, was used in the research and data were collected by interviewing 20 Turkish teachers. The questions in the semi-structured interview form, which is the data collection tool, were asked to the Turkish teachers and their opinions were taken. The obtained data were analyzed by subjecting content analysis. According to the results of the research, three-quarters of the teachers participating in the research have problems in distinguishing text types from each other. Teachers state that they mostly use narrative texts to improve their students' listening/watching, speaking, reading and writing skills, and they use less informative texts or poems. All teachers participating in the research state that their students have problems in distinguishing text types. These problems arise from students, textbooks and texts. Teachers benefit from a wide variety of methods/techniques/applications while teaching their students about text types. In addition, teachers stated that they experienced various problems while teaching text types to their students. Within the scope of the study, positive and negative criticisms of the teachers about the textbooks and the Turkish Lesson Curriculum in the teaching of text types were also included. Based on the results of the research, various suggestions were made to Turkish teachers, authors of Turkish textbooks and developers of Turkish programs.