Yazar "Siyer, Ahmet" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • [ X ]
    Öğe
    Osmanlı ilmiye teşkilatında kurumsal dönüşüm sürecinde Kadıasker-Şeyhülislam ilişkileri (1600-1800)
    (Kırıkkale Üniversitesi, 2020) Siyer, Ahmet; Demir, Ahmet
    Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren bir taraftan askeri başarılar kazanıp topraklarını genişletirken diğer taraftan da idarî mekanizmanın işleyişini sağlayacak bir kurumsallaşma süreci yaşamıştır. Bu süreçte çeşitli kurumlar ortaya çıkarmıştır. Bu kurumların en önemlilerinden birisi de İlmiye sınıfıdır. İlmiye sınıfı, kuruluş yıllarından itibaren medreseler aracılığıyla devletin ihtiyaç duyduğu idarî, ilmî ve dinî alanlarda personel yetiştirmiştir. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethettikten sonra merkezî imparatorluk düşüncesinin etkisiyle devletin birçok kurum ve yapılanmasında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Özellikle İlmiye sınıfında en yukarıdan en aşağıya birbirine bağlı bir ağ oluşmuştur. Kurulan yeni sistemde en alt kademeden başlayan bir kadı basamakları tek tek çıkarak kadıaskerliğe kadar yükselebilmekteydi. Bu köklü değişiklik İlmiye sınıfını bir hiyerarşiye sokarken diğer yandan kişiler arasında makamlar için rekabeti daha da artırmıştır. Osmanlı Devleti'nin idarî ve kurumsal yapısında iki önemli isim olan şeyhülislam-kadıaskerin zamanla ortaya çıkmaya başlayan rekabetin anlaşılması, ilmiye sınıfındaki yapısal durumun anlaşılabilmesi açısından önemli bir konudur. Bu rekabetin XVI. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren görüldüğü söylenebilir. Kadıasker İlmiye sınıfının iç yapılanmasında ve bu yapının kontrolünde üst düzey yetkili konumdayken zaman içerisinde şeyhülislamın bu yetkiyi ele geçirdiği görülmektedir. Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada şeyhülislam-kadıasker rekabetinin hem idarî mekanizmada hem de İlmiye sınıfının işleyişindeki etkin rolü ortaya konmaya çalışılacaktır. Bunlara ek olarak bir taraftan her iki isim arasındaki hiyerarşi ilişkinin niteliği, diğer taraftan özellikle XVII. yüzyılın başlarından itibaren bunun rekabete dönüşmesinde etkili olan hususlar belirlenecektir. Böylelikle İlmiye sınıfının geçirmiş olduğu kurumsal dönüşümün anlaşılmasına katkı sağlanmış olacaktır. Bu sayede; a) kadıasker ve şeyhülislamın Osmanlı Devlet Mekanizması'ndaki kurumların kurumsallığına artı-eksi yönlerdeki katkıları, b) Osmanlı Devleti'nin sahip olduğu idarî-kazaî ilmî-dinî mirasın niteliği anlaşılabilecektir. Anahtar Kelime: İlmiye Sınıfı, Ulemâ, Şeyhülislam, Kadıasker, Osmanlı Devlet Teşkilatı