Elea Felsefesi ve Zenon Paradoksları
[ X ]
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Elea Okulu, özel olarak antik Yunan felsefesi üzerinde kalıcı bir iz bırakmış; genel düşünce tarihi bağlamında ontoloji, epistemoloji ve mantık başta olmak üzere matematiğe kadar pek çok alanı etkilemiştir. Her ne kadar okul içindeki konumu şüpheli olsa da Ksenophanes ile başlayan, yerleşik kanılara karşıt düşünce üretimi içerikli tavır, Parmenides’te bütün yönleriyle otantik bir görünüme bürünmüştür. Şiirsel üslupla yazılmış Doğa Üzerine adlı tek eserinde Parmenides, alışılmadık biçimde kurguladığı hakikat yolu alegorisiyle sağduyunun, varlığa dair tezlerinden kaynaklı naif sınırlarını yıkmış, doğru bilginin prima facie boyutunun değil, sağlam mantıksal yapıya dayalı yönünün hakikate daha uygun olduğunu anımsatmıştır. Melissus’un da orijinal katkı sağladığı varlığın birliği, durağanlığı, sürekliliği, değişmezliği gibi tezler; Elealı Zenon’un elinde rakip görüşleri çıkmaza sürükleyen paradokslar eşliğinde salt mantıksal süreçlere dönüşmüştür. Paradoks, Yunanca para (öte) ve doxadan (inanç) oluşan bir sözcüktür. Paradoks, yaygın biçimde kabul görmüş kanılara aykırı olan ya da mantık dışı algılanmakla birlikte felsefi bir meydan okumayı içeren her tür yargıya verilen genel bir addır. Paradokslar, insan aklını ikilemde bırakan yapısıyla ilgi çekici konuların başında gelmektedir. Elealı Zenon’un, güçlü biçimde felsefe tarihine dâhil ettiği paradokslar; paralogismos, sophismata, apori ve dilemma gibi kavramlar altında da ele alınmıştır. Paradokslar, sonraki süreçte salt felsefe konusu olarak kalmamış; fizik ve matematik gibi pozitif bilimlerin gündemine de girmiştir. Özellikle son yüzyılda matematikçiler, paradokslar üzerinden temel konularda bile söz konusu olabilecek çelişkili sonuçlara ulaşmışlardır. Çalışmamızda temel tezlerine değinerek Elea Okulu’nun, felsefenin seyrini değiştiren düşüncelerini irdeleyeceğiz. Bu bağlamda özel olarak; Zenon kaynaklı paradoksları kavramaya, onların etki ve önemini göstermeye çalışacağız.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Matematik, Beşeri Bilimler, Bilim Felsefesi ve Tarihi
Kaynak
İslami Araştırmalar
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
33
Sayı
2
