Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nin grameri: Fiil
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2014
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Kırıkkale Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi yalnızca XVII. yüzyıl Türkçesinin değil, Türkçenin genel anlamda en önemli eserlerinden birisidir. XVII. yüzyıl Türkçesinin özelliklerini dönemin diğer eserlerinden farklı olarak, basmakalıp olmadan yansıtan Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi çalışmada fiil açısından değerlendirilmiştir. XVII. yüzyıl Türkçesinin özelliklerini yansıtan dil bilgisi çalışmalarının yapılabilmesi için bu döneme ait eserlerin dillerinin çeşitli açılardan incelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle Evliyâ Çelebi'nin kullandığı fiiller biçim, anlam ve işlev ekseninde ele alınmıştır. Çalışmada eserdeki fiiller öncelikle türleri açısından ele alınmış ve bu türlerdeki kullanım sahaları gösterilmiştir. Bununla birlikte kişi çekimlerinden sonra, çatı, zaman ve kip bildiren unsurlar ele alınmış, birleşik çekimler incelenmiş ve fiiller görünüş, kılınış ve istem açısından değerlendirilmiştir. Soru ve olumsuzluğun fiil ile ilişkisi değerlendirildikten sonra da Seyahatnâme'deki bitimsiz fiiller ele alınmıştır. Evliyâ Çelebi'nin gezip gördüğü yerlerde gerek tanık olduğu konuşmaları taklit yoluyla aktarması, gerekse adeta dil bilimci gibi anlamlarıyla gittiği yörelere ait kelime listesi vermesi sonucu eserde biçim ve kelime boyutunda yerel fiil unsurları ortaya çıkmıştır. Çalışmanın son bölümünde de bu unsurlar incelenmiştir. Tüm bunlardan sonra kısaca, Evliyâ Çelebi'nin kullandığı fiiller, bu fiillerin değişimleri ve semantik işlevleri belirlenmiş, böylece Seyahatnâme'den hareketle o dönemin fiil sisteminin sınırları çizilmeye çalışılmıştır.
Seyahatnâme by Evliyâ Çelebi is one of the most invaluable works of art not only of the 17th century but also of Turkish in general. Evliyâ Çelebi's Seyahatnâme, which reflects the characteristics of the 17th century Turkish language by taking it out of the stereotypical frameworks in a more different way than the other works of the period, is analysed by way of verb category in this thesis. In order to conduct grammar surveys that demonstrate the properties of the 17th century Turkish language, the dictions of the works, belonging to the same period, should be evaluated from various perspectives. Hence, the verbs Evliyâ Çelebi used are considered within the frames of morphology, semantics and pragmatics. The verbs in Çelebi's work are analysed in terms of their types at first hand and the areas of usage in these types are put forward. Additionally, items delivering voice, tense and modality are considered after conjugations, compound tenses are discussed and the verbs are evaluated in terms of aspect, aktionsart, and valenz (volition). After dwelling on the relation of question and negation with the verb, the infinite verbs in Seyahatnâme are perused. Local verb elements in morpheme and lexical item types come up in Çelebi's work as a result of the fact that Evliyâ Çelebi transferred the speeches, which he witnessed in the locales he travelled, through imitation and that he recorded a list of words belonging to the places he travelled with their meanings like a linguist. The last chapter of this thesis is allocated to the evaluation of these elements. After all these analyses, in short, the verbs Evliyâ Çelebi used, transformation and the semantic functions of these verbs are specified and the verb system of 17th century via Seyahatnâme is laid out.
Seyahatnâme by Evliyâ Çelebi is one of the most invaluable works of art not only of the 17th century but also of Turkish in general. Evliyâ Çelebi's Seyahatnâme, which reflects the characteristics of the 17th century Turkish language by taking it out of the stereotypical frameworks in a more different way than the other works of the period, is analysed by way of verb category in this thesis. In order to conduct grammar surveys that demonstrate the properties of the 17th century Turkish language, the dictions of the works, belonging to the same period, should be evaluated from various perspectives. Hence, the verbs Evliyâ Çelebi used are considered within the frames of morphology, semantics and pragmatics. The verbs in Çelebi's work are analysed in terms of their types at first hand and the areas of usage in these types are put forward. Additionally, items delivering voice, tense and modality are considered after conjugations, compound tenses are discussed and the verbs are evaluated in terms of aspect, aktionsart, and valenz (volition). After dwelling on the relation of question and negation with the verb, the infinite verbs in Seyahatnâme are perused. Local verb elements in morpheme and lexical item types come up in Çelebi's work as a result of the fact that Evliyâ Çelebi transferred the speeches, which he witnessed in the locales he travelled, through imitation and that he recorded a list of words belonging to the places he travelled with their meanings like a linguist. The last chapter of this thesis is allocated to the evaluation of these elements. After all these analyses, in short, the verbs Evliyâ Çelebi used, transformation and the semantic functions of these verbs are specified and the verb system of 17th century via Seyahatnâme is laid out.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature, Anyonik deterjan, Anionic detergent
