İbrahim b. Ahmed el-Amâsî'nin Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'si (İnceleme-Metin-Dizin)
[ X ]
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Kırıkkale Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye isimli eser Taşköprîzâde İsâmeddin Ahmed Efendi tarafından Arapça kaleme alınan eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye adlı eserin Türkçe tercümesidir. Mukaddime ve hatime bölümleri dışında aslına sadık kalınarak tercüme edilen bu eser, İbrahim b. Ahmed el-Amâsî (ö.998/1590 sonrası) tarafından 998 Cemâziyelâhir sonlarında (1590 Mayıs) tamamlanmıştır. Osmanlı ilmî hayatı ve muhiti hakkında özgün bilgiler içeren bu eser 10 tabakadan oluşmakta, Osmanlı Devleti'ne mensup 520 ulema ve meşayihin biyografisini içermektedir. Bu isimlerin 367'si ulema 153'ü ise meşayih olarak takdim olunmaktadır. Bu çalışmada giriş bölümünde eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye ve müellifi hakkında genel bir malumat verilmiş, diğer kaynaklardan farklı olarak mütercimin tercümesinde yer verdiği şekilde Taşköprîzâde biyografisi ele alınmıştır. Birinci bölümde eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye'ye yazılan tercümelere temas olunmuş son çalışmalar ışığında bu bölüm tasnif edilmiştir. Literatürde yer almayan Muhtesibzâde Mehmed Hâkî'nin farklı tercümeleri ve en son ulaşılan nüshaları toplu olarak ele alınmıştır. Ayrıca eski Türk edebiyatı kaynaklarında ulaşılmayan mütercimlerin biyografileri verilerek yeni bilgiler ışığında bir değerlendirme yapılmıştır. Bir sonraki bölümde bu alanda hazırlanan ve genel hatları ile eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye geleneği, eserler tertibi ve biyografik tanzimi ile şekil ve muhteva hususiyetlerini ele alan çalışmalardan öteye gidilmiştir. Eserin tamamını merkeze alan sistematik bir bakış açısı ile bu bölümde günümüzde modern biyografilerde de aranan biyografik bilgi ve değerlendirmeler ışığında öncelikle ulema ve meşayihin kimliği akabinde sosyal, kültürel ekonomik durum ve ilişkileri ve son olarak kişilik yapılarına dair ayrıntılar ele alınmıştır. Bu bölümün hemen akabinde eserin mütercimi İbrahim b. Ahmed el-Amâsî hakkında bilgi verilmiştir. Tercümeden hareketle ortaya konulan bu bilgiler, eski Türk edebiyatı literatüründe yer almayan malumatları ihtiva etmektedir. Bu bölüm içerisinde aynı zamanda Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin şekil ve muhteva hususiyetleri ele alınmıştır. Akabinde biyografisi ele alınan isimlerin yer aldıkları tabakalar ve tercümeden hareketle ulema ve meşayih sınıfına göre tanzimi bu bölümün içeriğini oluşturmaktadır. Son bölümde Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin el yazması nüshalarının tetkiki neticesinde müellif nüshasını muhteva, imla ve gramer kuralları bakımından en iyi yansıtan iki nüsha esas alınmış ve Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye'nin tenkitli metni sunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Biyografi, eş-Şakâ'iku'n-Nu'mâniyye, İbrahim b. Ahmed el-Amâsî, Terceme-i Şakâ'ik-i Nu'mâniyye.
Translation of titled work "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" is a literal Turkish translation of Arabic titled work "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" written by Tâshkubrî?zâdah İsâmeddin Ahmed Efendi. This work was translated as faithful to the original, except the introduction and the conclusion sections by Ahmed al-Amâsî (after 998/1590) at the end of 998 Jumâdâ al-'Awwal (1590 A.D). This work contains original information about the Ottoman scientific life and neighborhood, it consists of 10 layers and includes 520 biography of the Ottoman State. 367 names of these scientists and 153 shiekhs "senators" are presented in this work. In this study, a general educational tutorial on "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" and its author was presented in the introductory chapter, and, unlike other sources, Tâshkubrî?zâdah's biography was addressed in the translator's translation. In the first section, the translations written on "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" were contacted and in the light of the recent studies in order to classify this chapter. Different translations and most recent copies of Muhtesibzâde Mehmed Hâkî which are not included in the literature are discussed collectively. In addition, an evaluation has been made in the light of new studies by giving biographies of translators who are not reached in the sources of old Turkish literature. In the next section, we have gone beyond the studies prepared in this field and dealing with the "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" tradition, works arrangement, biographical arrangement, and shape and content features. With a systematic perspective that focuses on the entire work, in this section, in the light of the biographical information and evaluations sought in modern biographies today, firstly the details of the social and cultural economic situation and relations and finally the personality structures are discussed. Subsequently, the translator of the work made an introduction about Ibrahim bin Ahmad al-Amasi. This information which is based on the translation contains information that is not included in the literature of old Turkish literature. In this section, the shape and content characteristics of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" are also discussed. Subsequently, the names of biography are discussed, and the composition of this section, according to the scholars and interpretation classes, constitute the content of this section. In the last section, as a result of the examination of the manuscript copies of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" two copies that reflect the author's copy in terms of content, spelling and grammar rules are based on and the text of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" were cloned. Key Words: Biography, "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" Ibrahim bin Ahmad al-Amasi, Tarjama Shaqâ'iq al-Nu'mânîyah
Translation of titled work "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" is a literal Turkish translation of Arabic titled work "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" written by Tâshkubrî?zâdah İsâmeddin Ahmed Efendi. This work was translated as faithful to the original, except the introduction and the conclusion sections by Ahmed al-Amâsî (after 998/1590) at the end of 998 Jumâdâ al-'Awwal (1590 A.D). This work contains original information about the Ottoman scientific life and neighborhood, it consists of 10 layers and includes 520 biography of the Ottoman State. 367 names of these scientists and 153 shiekhs "senators" are presented in this work. In this study, a general educational tutorial on "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" and its author was presented in the introductory chapter, and, unlike other sources, Tâshkubrî?zâdah's biography was addressed in the translator's translation. In the first section, the translations written on "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" were contacted and in the light of the recent studies in order to classify this chapter. Different translations and most recent copies of Muhtesibzâde Mehmed Hâkî which are not included in the literature are discussed collectively. In addition, an evaluation has been made in the light of new studies by giving biographies of translators who are not reached in the sources of old Turkish literature. In the next section, we have gone beyond the studies prepared in this field and dealing with the "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" tradition, works arrangement, biographical arrangement, and shape and content features. With a systematic perspective that focuses on the entire work, in this section, in the light of the biographical information and evaluations sought in modern biographies today, firstly the details of the social and cultural economic situation and relations and finally the personality structures are discussed. Subsequently, the translator of the work made an introduction about Ibrahim bin Ahmad al-Amasi. This information which is based on the translation contains information that is not included in the literature of old Turkish literature. In this section, the shape and content characteristics of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" are also discussed. Subsequently, the names of biography are discussed, and the composition of this section, according to the scholars and interpretation classes, constitute the content of this section. In the last section, as a result of the examination of the manuscript copies of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" two copies that reflect the author's copy in terms of content, spelling and grammar rules are based on and the text of translation of "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" were cloned. Key Words: Biography, "al-Shaqâ?iq al-Nu?mânîyah" Ibrahim bin Ahmad al-Amasi, Tarjama Shaqâ'iq al-Nu'mânîyah
Açıklama
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
Anahtar Kelimeler
Din, Religion, Türk Dili ve Edebiyatı
